حریم لوله گاز فشار قوی، نواحی اطراف خط لوله گاز است که در آن ساخت و ساز یا فعالیت های دیگر ممنوع یا محدود است. هدف از تعیین حریم لوله گاز فشار قوی، حفاظت از خط لوله و جلوگیری از خسارت به آن در اثر حوادث یا اشتباهات انسانی است.

لوله گاز معمولاً از ورق سیاه ساخته می شود. ورق سیاه یک ورق فولادی است که به روش نورد گرم تولید می شود. این ورق دارای مقاومت و استحکام بالایی است و در برابر خوردگی و زنگ زدگی مقاوم است. از این رو، ورق سیاه برای ساخت لوله های گاز که باید در برابر فشار و دمای بالا مقاومت داشته باشند، بسیار مناسب است. لوله های گاز در دو نوع درزدار و بدون درز تولید می شوند. لوله های گاز درزدار از دو ورق فولادی که به یکدیگر جوش داده شده اند، تشکیل می شوند. لوله های گاز بدون درز از یک ورق فولادی که بدون هیچ درزی به شکل لوله در می آید، تولید می شوند.

در ایران، لوله های گاز معمولاً از ورق سیاه با استاندارد API 5L تولید می شوند. این استاندارد توسط انجمن نفت آمریکا تعیین شده است و مشخصات فنی لوله های گاز را تعیین می کند. در ضمن قیمت ورق سیاه نسبت به سایر انواع ورق‌هایی که می‌توانند در ساخت لوله گاز استفاده شوند، مناسب‌تر می‌باشد که این موضوع تاثیری زیادی بر قیمت لوله گاز می‌گذارد. بنابراین، به طور کلی، می توان گفت که ورق سیاه یک ماده مناسب برای ساخت لوله های گاز است.

در ایران، حریم لوله گاز فشار قوی بر اساس قانون منع احداث بنا و ساختمان در طرفین خطوط لوله انتقال گاز مصوب مجلس، تعیین می شود. این قانون بر اساس دو عامل اصلی، یعنی قطر لوله و فشار بهره برداری، حریم های زیر را برای خطوط لوله گاز فشار قوی تعیین کرده است:

  • شعاع حریم لوله گاز: شعاع حریم لوله گاز، فاصله بین محور خط لوله و مرز حریم است.
  • عرض حریم لوله گاز: عرض حریم لوله گاز، فاصله بین دو مرز حریم است.

جدول زیر حریم های تعیین شده برای خطوط لوله گاز فشار قوی را بر اساس قطر لوله و فشار بهره برداری نشان می دهد:

قطر لوله (اینچ) فشار بهره برداری (psi) شعاع حریم (متر) عرض حریم (متر)
48 تا 56 400 تا 1050 250 500
40 تا 46 400 تا 1050 250 500
32 تا 38 400 تا 1050 200 400
24 تا 30 400 تا 1050 150 300
18 تا 22 400 تا 1050 100 200
12 تا 16 400 تا 1050 50 100
6 تا 10 400 تا 1050 25 50
4 و پایین تر 400 تا 1050 15 25

به عنوان مثال، شعاع حریم یک خط لوله گاز فشار قوی با قطر 48 اینچ و فشار بهره برداری 400 psi برابر با 250 متر است. این بدان معناست که ساخت و ساز یا فعالیت های دیگر در فاصله 250 متری از محور خط لوله ممنوع است. عرض حریم این خط لوله نیز برابر با 500 متر است. این بدان معناست که ساخت و ساز یا فعالیت های دیگر در فاصله 500 متری از دو طرف خط لوله ممنوع یا محدود است.

بیشتر بدانید: حریم لوله گاز در زمین کشاورزی چند متر است؟

در برخی موارد، ممکن است شرکت گاز اجازه ساخت و ساز یا فعالیت های دیگر در حریم لوله گاز را با رعایت شرایط خاصی صادر کند. این شرایط معمولاً شامل رعایت استانداردهای ایمنی و استفاده از تجهیزات و مواد مناسب است.

افراد و سازمان هایی که قصد ساخت و ساز یا فعالیت های دیگر در حریم لوله گاز را دارند، باید قبل از شروع کار، مجوز لازم را از شرکت گاز دریافت کنند.

در اینجا برخی از محدودیت هایی که در حریم لوله گاز فشار قوی اعمال می شود، آورده شده است:

  • کاشت درختان و سایر گیاهان با ارتفاع بیش از 2 متر
  • حفاری یا حفر چاه
  • نصب پایه های فلزی یا چوبی
  • عبور لوله های آب، برق، یا سایر تاسیسات
  • ساخت و ساز ساختمان ها و سازه های دیگر

رعایت حریم لوله گاز فشار قوی برای حفظ ایمنی و جلوگیری از خسارت به خط لوله ضروری است.