در پروژه های ساخت و ساز برای دسترسی ایمن به نقاط مرتفع ساختمان از سازه های فلزی موقتی به نام داربست استفاده می شود. عموما از داربست‌های فلزی برای تعمیر و بازسازی ساختمان‌ها استفاده می‌کنند. این لوله ها طبق استاندارد ۶ متر هستند اما با توجه به سازه می توان به طول های مختلفی آن ها را برش داد. در کنار لوله از اجزای دیگری مثل قالب و بست نیز برای ایجاد اتصال بین این لوله ها استفاده می شود. داربست‌ها در حالت معمول از لوله نمره ۵ ساخته می‌شوند و ضخامت آنها ۲ تا ۴ میلی‌متر است. این لوله‌ها دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام کاربرد خاص خود را دارد. قبل از نصب یا استفاده بهتر است با لوله داربست و انواع آن آشنا شویم.
لوله داربست چیست؟
لوله سیاه فلزی که برای ساخت آن از ورق سیاه استفاده می‌شود. ورق سیاه با نورد گرم تولید می شود، استحکام و مقاومت زیادی دارد که به شکل لوله هم آن را حفظ می کند. این لوله در بازار با ابعاد مختلف عرضه می‌شود و اتصالات مخصوص خود را دارد و در ساختار آن از قالب و بست‌ها نیز استفاده می‌شود. این محصولات توسط کارخانه‌های مختلف تولید می‌شوند؛ به دلیل عدم عبور سیال از این قطعات، نیاز به انجام آنالیز یا آزمایش زیادی ندارند و نسبت به سایر انواع لوله ها، فرایند ساخت آنها بسیار آسان است. از لوله سیاه فولادی یا گالوانیزه برای این منظور استفاده می شود. قیمت لوله گالوانیزه به واسطه ی فرآیند ثانویه ی گالونیزاسیون کمی بیشتر از نمونه ی فولادی است اما مقاومت و طول عمر بیشتر آن در مقایسه با نمونه ی فولادی باعث شده هزینه ی اولیه توجیه پذیر و منطقی باشد. کارخانه‌های مختلف در شهرهای ایران میتوانند این محصول را تولید کنند. این لوله‌ها بر اساس ضخامت یا طول متفاوت هستند.
مزایای لوله داربستی
از مهم‌ترین کاربردهای انواع لوله داربست می‌توان به صنعت ساختمان‌سازی اشاره کرد. لوله داربستی به‌صورت مستقیم در ساخت‌وساز استفاده نمی‌شود و فقط برای دسترسی آسان جهت استفاده در نقاطی از ساختمان که کار در آن برای افراد مشکل است، به کار می‌رود. از کاربردهای دیگر این ابزار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
۱. کاربرد حفاظتی
در پروژه های ساختمانی در قسمت جلویی بنا این سازه نصب می شود تا کارگران بتوانند به بخش های بالایی آن دسترسی پیدا کنند. به بخش جلویی آن پارچه های توری متصل می شود که دو کاربرد مهم دارد. این تورها مانع از سقوط افراد و اشیاء می شود. به شکلی داربست برای ایجاد حفاظت و امنیت بیشتر هم مورد استفاده قرار می گیرد. این سازه‌های موقت جهت حفاظت، ایجاد و ساخت سکو در ارتفاعات بالا و افزایش ایمنی کارگران به کار می‌روند و با وجود آن امکان سقوط کارگر از ارتفاع با وجود داربست به حداقل میرسد.
۲. دسترسی آسان
با استفاده از این لوله‌ها به راحتی می‌توان به نقاط مرتفع سازه‌ها دسترسی پیدا کرد. درواقع کارگران میتوانند در نقاط غیرقابل دسترس پروژه‌ها از طریق داربست کار کنند. کار در ارتفاع بیش از ۲ متر باید از طریق داربست انجام شود؛ چرا که احتمال سقوط در این ارتفاعات با استفاده از سایر ابزار آلات بسیار زیاد است.
۳.تسریع روند ساخت‌وساز
داربست در واقع مجموعه ای از لوله ها است که با بست به هم متصل شده اند. با توجه به ارتفاع و ابعاد ساختمان اندازه های این سازه نیز تغییر می کند. اگر اجزا این سازه به شکل دائمی به هم متصل بود استفاده از یک سازه ی داربست برای تمامی ساختمان ها امکان پذیر نبود و جابجایی آن نیز برخلاف لوله و پروفیل سنگین داربستی بسیار دشوار، زمان بر و هزینه بر بود. درنتیجه استفاده از این ابزار به دلیل حمل‌ونقل آسان، سرعت اجرای سازه را افزایش می‌دهد. در نهایت این ابزارآلات میتوانند روند ساخت پروژه های مختلف را سرعت ببخشند.
آشنایی با انواع لوله داربست
کاربرد هر یک از انواع لوله داربست بر اساس نحوه اتصال مشخص می‌شود. انواع داربست شامل فلزی، بورد، چکشی کاسه ای، ستاره‌ای کاسه ای و… هستند و هر کدام ویژگی های خاصی دارند. در بین تمامی این انواع لوله های داربستی لوله های ۱۴ و ۱۷ کیلویی از جمله متداول ترین آن ها هستند. قطر این دو لوله با هم برابر است اما ضخامت آن ها حدود ۰.۵ میلی متر اختلاف دارد. همین اختلاف ضخامت باعث شده قیمت لوله داربست ۱۷ کیلویی بیشتر از نمونه ۱۴ کیلویی آن باشد.
داربست فلزی
لوله‌های به‌کاررفته در این داربست‌ها دارای قطر ۵ سانتیمتری هستند. این لوله‌ها را می‌توان با استفاده از بست به یکدیگر اتصال داد. استحکام و مقاومت زیاد داربست فلزی باعث شده تا بتوان آن را در ارتفاعات زیاد استفاده کرد. به طور مثال برای نگه‌داشتن چوب الوار برای ایستادن کارگران بسیار کاربردی هستند.
داربست بورد
یکی دیگر از انواع داربست قابل حمل بورد است که برای فعالیت کارگران بسیار مناسب است و از طریق تیرهای افقی و عمودی متحرک پشتیبانی می‌شود. ارتفاع آن نیز قابل تغییر است. همچنین به دلیل اندازه کوچک می‌توان از آن در فضاهای داخلی برای انجام رنگ‌کاری یا تعمیرات استفاده کرد.
داربست چکشی کاسه ای
در این داربست مهارهای افقی و پایه‌های قائم وجود دارند که آن می‌تواند از ۰.۶ تا ۳ متر متغیر باشد. مهارهای افقی را می‌توان به‌سادگی بر روی پایه‌های داربست نصب کرد. این نوع داربست را می‌توان با قرار دادن سر جک‌های قابل رگلاژ در قسمت بالا و پایه‌های قابل رگلاژ در قسمت پایین، در ارتفاع و اختلاف تراز گوناگون تنظیم کرد. برای اتصال پایه‌های داربست چکشی کاسه‌ای از مغزی و پین استفاده می‌شود. نقاط مشترک داربست چکشی ستاره ای با کاسه ای زیاد است و برای هر دو آن ها قیمت ورق سیاه به کار رفته در مواد اولیه قطعات داربست، بر قیمت کلی تأثیر دارد.
داربست چکشی ستاره‌ای
یکی از انواع لوله داربست، چکشی ستاره ای است که از پایه‌ها و مهارهای افقی برخوردار است و ابعاد متفاوتی دارد. مهارهای افقی به‌سادگی و با چند ضربه چکش متصل می‌شوند. وجود سر جک‌های قابل رگلاژ در بخش پایینی و بالایی داربست امکان تنظیم ارتفاع گوناگون را برای آن فراهم کرده است. این داربست به دلیل وزن کم به‌راحتی قابل حمل و نقل است. علاوه براین نصب آن نیاز به تخصص ندارد و برای انجام تأسیسات پالایشگاهی و نمای ساختمان استفاده می‌شود.