لوله آب
تاریخچه لوله آب و بطور کلی لوله و لوله‌کشی به سیستم‌های انتقال آب و فاضلاب و حمام‌های عمومی ساخته شده در تمدن‌های باستانی ایران، یونان، رم، هند و چین بازمی‌گردد.
در روم باستان از سرب برای ساخت لوله آب , زهکشی و حمام استفاده می‌شد. معادل انگلیسی “لوله کش” در زبان انگلیسی( Plumber) از واژه رومی Plumbum (به معنی سرب) گرفته شده.
اوج کار لوله‌کش‌های رومی در زمان فراگیری مجاری حمل آب ، مجاری کاشی کاری شده‌ی دفع فاضلاب، و استفاده از لولههای سربی برای انتقال آب بود. اما با سقوط امپراتوی روم این صنعت به‌مدت هزار سال دچار رکود شد. اما در قرن نوزدهم و همزمان با رشد شهرهای پرجمعیت این فن‌اوری دوباره احیا شد. در این دوران مقامات شهری بمنظور جلوگیری از اپیدمی بیماری‌ها اقدام به تامین آب سالم و دفع اصولی فاضلاب کردند.
تا پیش از آن، دفع فاضلاب در بهترین حالت شامل روشی برای جمع‌آوری فاضلاب و دفع آن بر روی زمین یا درون رودخانه‌ها بود. اما درنهایت سیستم‌های زیرزمینی دفع فاضلاب بشر را از شر مجاری روباز فاضلاب رها کردند.
در بسیاری از شهرهای بزرگ امروزی تاسیساتی برای تصفیه‌ی نسبی فاضلاب‌ها پیش از وارد شدن به جریان‌های آبی ساخته شده. اندکی بعد از دوران جنگ جهانی دوم، مضرات لوله آب ساخته شده از سرب بر سلامت آشکار شد.
مضراتی مثل تولد نوزادان نارس و یا مرگ میز نوزادان. نکته جالب درمورد لولههای سربی رومیان باستان این است که آب پر از کلسیم آنجا در لولهها رسوب می‌کرده و این رسوب مانند عایقی از تماس مستقیم آب با لوله جلوگیری می‌کرده از این رو میزان مسمومیت با سرب رومیان بسیار کمتر از حد انتظار بوده.
در ایالات متحده از قرن نوزدهم تا 1960 از لوله گالوانیزه برای انتقال آب شرب استفاده می‌شد. از دهه 60 میلادی به بعد لوله مسی جایگزین لوله آب گالوانیزه شد. در ابتدا از لوله مسی نرم با اتصالات پیچی استفاده می‌شد، اما بعدتر لوله مسی محکم‌تر با اتصالات جوشی رواج پیدا کرد.
در قرن هفدهم میلادی در لندن و نقاط دیگری از اروپا استفاده از لوله چوبی رواج داشت. این نوع از لوله آب، در واقع کنده‌های توخالی بود. برای ساخت یک لوله آب بلند, این لوله(کنده)ها به هم وصل می‌کردند و محل اتصال را با چربی حیوانی آب بندی می‌کردند. روش‌های ساخت لوله‌چوبی هم بمرور پیشرفت کرد و تا قرن بیستم نیز ادامه داشت.
مصالح بکار رفته در ساخت لوله آب
در دوران باستان که حرکت سیال در لوله تنها با نیروی جاذبه میسر بود، از سفال، سرب، بامبو، چوب و سنگ استفاده می‌کردند. اما امروز فولاد، مس و پلاستیک پرکاربردترین مصالح ساخت لوله آب هستند.
فولاد
امروزه استفاده از فولاد برای ساخت لوله آب مثل سابق نیست چراکه کار با آنها دشوار بوده و همچنین لوله آب گالوانیزه نسبت به لوله پلاستیکی و مسی قیمت بالاتری دارد. اما همچنان لوله آب گالوانیزه تولید شده و مشتری خاص خود را دارد. در بازار به لوله آب گالوانیزه، لوله سفید، لوله گاوانیزه یا لوله آهنی هم می‌گویند. قلاویز کاری لوله آب گالوانیزه طبق استاندارد (NPT(National Pipe Thread صورت می‌گیرد. یکی از کاربردهای اصلی لوله آب گالوانیزه در کشورهای پیشرفته، استفاده از آنها در سیستم‌های اطفا حریق است. لوله گالوانیزه استحکام مکانیکی بالایی دارد. از این رو در صنایع نفت و گاز هم بسیار بکار گرفته می‌شود. در کاربردهای آبرسانی مسکونی, معمولا از لوله‌هایی که قطر آنها بیشتر از ¾ اینچ (19mm) باشد استفاده نمی‌کنند. چراکه سایزهای بزرگ‌تر بمراتب گران‌تر خواهند بود و همچنین بعد از مدتی لایه فلز روی بکار رفته در جداره داخلی لوله زدوده خواهد شد و لوله بدلیل زنگ زدن و رسوب کردن املاح موجود در آب مسدود خواهد شد. در بسیاری از مراجع مهندسی، عمر 30 تا 50 سال را برای لوله گالوانیزه اعلام می‌کنند. اما در عمل و بسته به کیفیت آب شرب هر منطقه، این عدد بمراتب کمتر خواهد بود.
مس
همانطور که ذکر شد, لولههای مسی در نیمه دوم قرن بیستم پرطرفدار شدند، اما امروزه بدلیل افزایش فوق‌العاده قیمت مس، مردم بسراغ لولههای ساخته شده از PEX و فولاد ضدزنگ رفته‌اند.
پلاستیک
از لولههای پلاستیکی برای کاربردهای متنوعی استفاده می‌کنند از آبرسانی گرفته تا دفع فاضلاب. ماده اصلی این لولهها پلی وینیل کلراید (PVC) است. این ماده برای اولین بار در قرن نوزدهم و بصورت آزمایشی تولید شد. اما تا سال 1926 که Waldo Semon از شرکت BF Goodrich روشی را برای کاربری آسان آن ابداع نکرده بود، تجاری نشده بودند. لولههای PVC در دهه 1940 تولید و پس از جنگ جهانی دوم و طی بازسازی آلمان و ژاپن در حجم بالایی بکار رفتند.
در دهه 1950، کشورهای اروپای غربی و ژاپن از ABS برای تولید این لولهها استفاده کردند. و در سال‌های بعد هم روش‌هایی برای تولید پلی اتیلن‌های شبکه‌ای (PEX) ابداع شد.
امروز از مواد متنوعی برای تولید لولههای پلاستیکی و اتصالات آنها استفاده می‌شود:
- PVC/CPVC : این نوع لولهها مشابه PVC هستند و برای تحمل فشار آب لوله‌کشی باید استحکام بالایی داشته‌باشند از این رو جداره‌های بمراتب ضخیم‌تری دارند. لولههای PVC/CPVC برای اولین بار در دهه 1970 ارائه شدند. و از آن موقع تا به امروز تقریبا بطور کامل جایگزین لولههای فولادی شده‌اند. از لوله PVC تنها باید برای انتقال آب سرد و یا تهویه هوا استفاده کرد. اما از لوله CPVC می‌توان برای انتقال آب سرد و گرم استفاده کرد.
- PP: در ابتدا از این ماده برای ساخت لوازم آشپزخانه (مثل کفگیرهای پلاستیکی)، بسته بندی مواد غذایی و تجهیزات پزشکی استفاده می‌شد. اما از دهه 1970 از PP برای تولید لوله آب گرم و سرد نیز استفاده می‌شود. برخلاف سایر لولهها که از چسب و اتصالات مکانیکی برای اتصال استفاده می‌کنند، برای اتصال لولههای ساخته شده از PP از حرارت استفاده می‌کنند.
- PBT: لولههای ساخته شده از PBT ، لوله‌هایی منعطف و معمولا خاکستری یا مشکی رنگ هستند که با اتصالات برنجی و بصورت مکانیکی به یکدیگر متصل می‌شوند. لوله‌هایی که برای تامین آب کولر و آبیاری قطره‌‌ای استفاده می‌شوند از PBT ساخته می‌شوند.
- PEX: نحوه‌ی اتصال این لولهها نیز بصورت مکانیکی است.
- پلی تانک‌ها: معمولا از پلی‌اتیلن‌های خطی در ساخت مخازن آب زیرزمینی یا روی زمینی استفاده می‌کنند. معمولا این مخازن را در رنگ‌های سفید، سیاه و سبز تولید می‌کنند.
- Aqua: این لولهها بصورت ساندویچی متشکل از PEX و آلومینیوم می‌سازند. یعنی یک لایه آلومینیوم بین دولایه PEX قرار می‌گیرد. این لوله را با اتصالات برنجی به یکدیگر متصل می‌کنند.
.
محصولات در گروه صبا | نویسنده : صباپروفیل | بروزرسانی : 11 اردیبهشت 1402
.