شاسی موتور سیکلت در واقع اسکلت و بدنه اصلی وسیله نقلیه است که تمامی اجزا آن اعم از موتور، باتری، مخزن سوخت و حتی صندلی روی آن سوار شده است. بخش جلویی این شاسی، فرمان و انتهای آن اگزوز قرار می‌گیرد. پیشتر که موتور سیکلت‌ها بیشتر شبیه به دوچرخه بودند تنها از لوله فولادی و به طور خاص لوله مبلی برای ساخت آن‌ها استفاده می‌شد. گرچه هنوز هم مقاطع فولادی در این صنعت بسیار متداول و پرطرفدار هستند اما از فلزات دیگری مثل تیتانیوم، آلومینیوم، منیزیم و حتی فیبرکربن هم برای این منظور استفاده می‌شود. برای بعضی نمونه‌ها حتی، با توجه به نوع موتور سیکلت و کاربرد اصلی آن هر بخش از یک نوع فلز خاص ساخته می‌شود. چرخ، شاسی، نشیمن، فرمان و اگزوز پنج بخش اصلی و مشترک بین تمامی موتور سیکلت‌ها هستند. غیر از چرخ‌ها استفاده از لوله فولادی برای سایر بخش‌ها امکان پذیر است. در ادامه بیشتر در مورد انواع شاسی موتور سیکلت و عملکرد لوله مبلی برای اجزا مختلف آن توضیح خواهیم داد.
فهرست مطالب
انواع شاسی موتور سیکلت
شاسی همان ساختمان اصلی موتور سیکلت است که از خم و جوشکاری مجموعه‌ای از لوله‌ها به هم ساخته شده است. سایر اجزا موتور یا به شاسی افزوده می‌شود و یا روی آن سوار می‌شوند. جنس و استحکام این سازه در واقع تعیین‌کننده‌ی کیفیت ساخت موتور سیکلت، میزان استحکام آن، وزن نهایی وسیله نقلیه، ماندگاری و حتی قیمت موتور سیکلت است. با توجه به این موارد لوله مبلی گزینه‌ی بسیار مناسبی برای ساخت شاسی موتور سیکلت است. این مقاطع باتوجه به مواردی که به آن‌ها اشاره شد هم کاملا متناسب با نیاز سازنده است و هم به لطف فرآیندپذیری خوبشان اجرا الگو و طراحی اولیه امکان‌پذیر است. شکل شاسی موتور سیکلت با توجه به نوع، ساخت و کاربرد آن انتخاب می‌شود چرا که بر پارامترهای تعیین‌کننده‌ی عملکرد موتور اثرگذار است. در ادامه ساختار چند نمونه از انواع شاسی موتور سیکلت را بررسی می‌کنیم.
1.شاسی ستون فقراتی
1.شاسی ستون فقراتیاز شاسی ستون فقراتی هم برای موتور سیکلت‌ها و هم سایر وسایل نقلیه استفاده می‌شود. ساختمان این نوع شاسی با الهام از ساختار و عملکرد ستون فقرات بدن انسان طراحی شده است. هدف اصلی از طراحی این نوع شاسی، ایجاد ساختاری انعطاف‌پذیر و سبک است که بتواند شوک‌ها و لرزش‌های جاده را به خوبی جذب کند و مانع از کج شدن شاسی موتور سیکلت حین عبور از موانع بشود. شاسی ستون فقراتی یکی از ساده‌ترین اشکال شاسی است که کمترین مقدار لوله را هم مصرف می‌کند و همین مورد باعث شده جزء ارزان‌قیمت‌ترین نمونه‌ها باشند. انعطاف پذیری، وزن کم و ایمنی سه تا از مهم‌ترین ویژگی‌های این نوع شاسی هستند. عموما برای ساخت موتورهای مسابقه‌ای، آفرود، تفریحی و اسکوترهای برقی از این نوع شاسی استفاده می‌شود.
2.شاسی گهواره‌ای
ساده و ارزان قیمت اما اصلی‌ترین نوع شاسی موتور سیکلت است. ساختمان این نوع شاسی همان طور که از نام آن نیز پیدا است شبیه به گهواره است. در طراحی آن تنها یک لوله انتهایی وجود دارد به همین دلیل شاید بیشتر شبیه به شاسی دوچرخه باشد. برای ساخت این نوع بیشتر از لوله‌های با ضخامت زیاد استفاده می‌شود تا جوشکاری شاسی موتور سیکلت بتواند با استحکام بالایی آن‌ها را به هم متصل نگه دارد. هدف اصلی از استفاده از شاسی گهواره ای، افزایش ایمنی و استحکام ساختار و حفاظت از راننده مقابل ضربه‌ها و خطرات احتمالی در صورت وقوع تصادف است. از این نوع شاسی اغلب برای ساخت موتورهای شهری و تفریحی استفاده می‌شود.
3.شاسی گهواره‌ای دوبل
ساختار کلی این نوع شاسی شبیه به گهواره‌ای است با این تفاوت که برای نگه‌داری از موتور دو لوله مبلی در بخش انتهایی قرار دارد. همین تغییر در طراحی باعث شده این نوع شاسی موتور بسیار مستحکم‌تر و مقاوم‌تر از نمونه‌ی قبلی باشد. به لطف قیمت پروفیل مبلی که مناسب و مقرون‌به‌صرفه است حتی از لحاظ قیمت شاسی موتور سیکلت هم اختلاف زیادی با شاسی گهواره‌ای ساده ندارد. ساختمان مستحکم و ضربه گیری خوب آن باعث شده از شاسی گهواره‌ای دوبل بیشتر برای ساخت موتور سیکلت‌های مسابقه ای با سرعت بالا، موتور سیکلت‌های آفرود و اسکرمبلر و موتور سیکلت‌های تفریحی و گردشگری استفاده کنند.
مزایای لوله مبلی برای ساخت شاسی موتور سیکلت
لوله مبلی برای ساخت شاسی مزایای زیادی دارد.
1.وزن کم آن باعث می‌شود شاسی موتور هم به نسبت سبک وزن باشد. این بر شتاب موتور تاثیر بسیار خوبی دارد.
2.قیمت مقرون‌به‌صرفه‌ی لوله مبلی با وجود مقاومت و استحکام بالای آن به تولیدکننده این امکان را می‌دهد که بتواند شاسی مقاوم، سبک و ارزان قیمت بسازد و بودجه‌ی بیشتری را به موتور و افزایش کیفیت سایر بخش‌های موتور سیکلت اختصاص دهد، بدون این که قیمت نهایی تغییر زیادی پیدا کند.
3.فرآیندپذیری بالا این لوله‌ها نیز نکته‌ی بسیار مهمی است. به راحتی خم شده و تغییرات ظاهری مد نظر را می‌توان در آن‌ها ایجاد کرد. با آبکاری و ضدزنگ شدن هم، طول عمر آن‌ها افزایش چشمگیری پیدا می‌کند.
لوله مبلی و ساخت فرمان موتور سیکلت
یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین اجزا موتور سیکلت، فرمان است. نه نتها بخشی ضروری برای کنترل است بلکه تاثیر زیادی هم بر طراحی و استایل کلی وسیله نقلیه دارد. فرمان‌ها از لحاظ طراحی بسیار متنوع هستند. گاهی دسته‌هایی بلند دارند که با زاویه‌ی باز نسبت به هم قرار گرفته و گاهی کوچک، کوتاه و با خم و انحنا بسیار کم. فارغ از نوع طراحی همه انواع آن باید بهره‌مند از سه ویژگی باشد. اول مقاومت بالا، فرمان باید محکم و مقاوم باشد تا با ضربه‌هایی که حین حرکت به آن وارد می‌شود خم یا شکسته نشود. شکسته شدن فرمان حین حرکت، می‌تواند برای موتور سوار بسیار خطرناک باشد. دوم فرآیندپذیری خوب، فرآیندپذیری این امکان را به سازنده می‌دهد که بتواند به راحتی زوایای مورد نظر را مطابق با طراحی اولیه در لوله فرمان ایجاد کند. این تغییر زاویه و ایجاد انحنا علاوه بر این که بر روی ظاهر تاثیر دارد کنترل‌کننده‌ی میزان تسلط راکب هم هست. سوم زیبایی، با توجه به این که فرمان اصلی‌ترین بخش و نقطه‌ی کنترل موتور است و مستقیما در معرض دید به ویژه دید راکب قرار دارد، زیبایی آن بر زیبایی و طراحی کلی موتور سیکلت تاثیر زیادی دارد.
لوله مبلی و ساخت اگزوز موتور سیکلت
اغلب برای ساخت اگزوز از لوله مبلی با آبکاری کروم استفاده می‌شود اما سایر آلیاژها چون لوله استیل هم برای این منظور کاربرد دارند. لوله‌ای که برای اگزوز استفاده می‌شود باید قابلیت خمکاری داشته باشد. البته به دلیل آن که پیچ و خم‌های شدید و متعدد می‌توانند مانند مانعی در مسیر عبور هوا عمل کنند، خمکاری با زوایای تند روی آن‌ها انجام نمی‌شود. قابلت آبکاری و خمکاری دو ویژگی مهم مورد نیاز لوله اگزوز است که لوله مبلی نه تنها بهره‌مند از هر دو آن‌ها است بلکه هر دو این‌ها با کمترین چالش و بهترین کیفیت برای آن انجام شدنی است.
جمع بندی
همان طور که توضیح دادیم لوله مبلی تقریبا برای ساخت تمامی اجزا و بخش‌های موتور سیکلت ماده اولیه‌ای کاربردی و مناسب است چرا که می‌تواند انعطاف پذیری و استحکام لازم برای ساخت موتور سیکلت را فراهم کند. علاوه‌بر بخش‌های اصلی برای ساخت اجزا ثانویه که بعد از تولید و با توجه به نیاز مصرف‌کننده امکان افزودن آن‌ها به موتور سیکلت وجود دارد نیز از ضخیم‌ترین انواع پروفیل سبک استفاده می‌شود. بخش‌هایی چون پایه‌ی سایه‌بان یا ترک‌بند. فولاد یا به عبارت بهتر لوله مبلی همیشه قهرمان صنعت ساخت موتور سیکلت بوده است. مستحکم، مقاوم، با طول عمر طولانی و البته ماده اولیه‌ای معمول و دردسترس است. گرچه طی سالیان اخیر بسیاری از شرکت‌های بزرگ سازنده‌ی موتور سیکلت مقاطع آلومینیوم را تا حدی جایگزین فولاد برای ساخت محصولات خود کرده‌اند اما همچنان فولاد یکی از محبوب‌ترین آلیاژها در این صنعت است.
پرسش و پاسخ
زمان خرید موتور سیکلت باید به چه نکاتی توجه داشته باشیم؟
زمان خرید موتور سیکلت باید به سه نکته توجه داشته باشید. پیش از هر چیزی، بودجه‌ی خود را مشخص کنید. با این کار می‌توانید مناسب‌ترین مدل‌ها را باتوجه به بودجه خود شناساسیی و خریداری کنید. در قدم دوم بهتر است نوع موتور سیکلت را با توجه به نیاز و هدف خود انتخاب کنید. بسته به این که قصد دارید برای جا‌به‌جایی درون شهری یا مسابقات از موتور استفاده کنید نوع و ساختار آن بسیار متفاوت خواهد بود. نکته بعدی که حتما باید به آن توجه داشته باشید مهارت شما در موتورسواری است. اگر شما تازه کار هستید و مهارت زیادی در این زمینه ندارید بهتر است از موتورهای سبک‌تر و با شتاب کمتر استفاده کنید که حفظ تعادل آن‌ها ساده‌‌تر است. به این شکل خطر وقوع حوادث نیز، کاهش پیدا می‌کند.
برای تقویت شاسی موتور سیکلت چه راهکارهایی وجود دارد؟
از فلزاتی مانند استیل، آلومینیوم یا تیتانیوم برای تقویت قسمت‌های ضعیف یا حساس شاسی استفاده کنید. این فلزات می‌توانند سختی و استحکام شاسی را افزایش دهند. با افزودن اجزا پشتیبان مقاوم‌تر به قسمت‌های حساس شاسی، استحکام و سختی آن را افزایش دهید. از قطعات تقویتی مانند پروفیل و پیچ‌های قدرتمند برای قسمت‌هایی که بیشتر تحت تنش قرار دارند، استفاده کنید. این قطعات می‌توانند استحکام و سختی شاسی را بهبود ببخشند. پیچ‌های نقاط اتصال شاسی را تقویت کنید. در صورت نیاز حتی می‌توانید تغییراتی در طراحی شاسی به وجود آورید البته برای این مورد بهتر است با متخصصان طراحی موتور سیکلت مشورت کنید که تغییرات بر روی عملکرد و ایمنی موتور سیکلت تأثیر منفی نداشته باشد.
مقالات در گروه صبا | نویسنده : سروناز خسروی راد | بروزرسانی : 27 تیر 1402
