ورق سیاه از آن دسته محصولاتی است که مردم عادی هر روزه کاربرد‌های آن را میبینند اما اکثرا چیز زیادی از آن نمیدانند. این محصول حیاتی، یکی از شکلهای آهن است که در صنایع گوناگونی مانند ساختمان سازی و خودروسازی مورد استفاده قرار میگیرد. انواع متفاوتی از ورق‌های آهنی وجود دارد که میان همه آن ها ورق سیاه به خاطر خواص فیزیکی و مکانیکی خود، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است به همین خاطر لازم میدانیم که در این نوشتار به بررسی ویژگیها، کاربرد، انواع و علت اختلاف قیمت آن بپردازیم.
ورق سیاه چیست؟
ورق‌های فولادی که ترکیب آهن با کربن و درصد کمی سایر عناصر آلیاژی است، به ۲ روش تولید می‌شود: نورد گرم (Hot Rolling) و نورد سرد (Cold Rolling). در فرایند نورد سرد، محصولاتی مانند ورق روغنی، رنگی و گالوانیزه تولید می‌شود در حالی که خروجی نورد گرم، محصولاتی به شکل شیت و رول است.
ورق سیاه نوعی ورق فولادی است که به روش نورد گرم تولید می‌شود. در این رویکرد، فلز در دمای بیش از ۹۳۰ درجه سانتیگراد قرار گرفته تا فرم پذیری آن به بهترین حالت ممکن انجام شود. اما چرا این ورق را سیاه نامیده اند؟ به این خاطر که سطح این ورق‌ها مانند انواع روغنی یا گالوانیزه براق نیست و نمای آن حالت مات و تیره رنگ دارد.
کاربرد ورق سیاه
استفاده از این محصول بسیار رایج است و می‌توان آن را عنصر حیاتی بسیاری از صنایع دانست. اما اگر بخواهیم مروری کلی بر کاربرد‌های آن داشته باشیم، میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- ساخت ماشین‌آلات صنعتی و پروفیلها
- ساختمان‌سازی، خودروسازی و کشتی سازی
- تولید لوازم و تجهیزات کشاورزی
- ساخت مخازن عظیم پتروشیمی و تانکر‌ها
انواع ورق سیاه کدام‌اند؟
این ورق را می‌توان بر اساس مواد تشکیل دهنده، کاربرد و ظاهری که دارد به انواع مختلفی تقسیم کرد که در این بخش به آنها خواهیم پرداخت:
معمولی
نوع معمولی اصولا بر اساس ۲ گرید مشخص می‌شود. گرید ST52 و ST37 که ST نمایانگر میزان استحکام و عدد پس از آن به معنی سختی ورق بر حسب کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است. هرچقدر که کربن موجود در فولاد بیشتر باشد، این عدد افزایش خواهد یافت. البته عناصر دیگری مانند گوگرد، فسفر و سیلیسیم هم در آنها وجود دارند. از نوع ST37 در صنایع سبک مانند ساختمان‌سازی و از نوع ST52 در صنایع سنگین استفاده می‌شود.
صنعتی
این ورق در ابعاد بسیار بزرگ تولید می‌شود و در صنایع عظیم مانند کشتی سازی و پتروشیمی برای ساخت مخازن حجیم مورد استفاده قرار میگیرد. در واقع وجه تمایز این نوع از ورق‌های سیاه، ابعاد بسیار بزرگ آن ها است که در مصارف روزمره و معمول جای نمیگیرند.
شیت یا فابریک
این نوع دارای ضخامت ۱۵ میلیمتر به بالاست و می‌توان آن را در ابعاد گوناگون تهیه کرد. در این میان ابعادی مانند ۲۰۰۰×۱۰۰۰ ، ۲۵۰۰×۱۲۵۰ ، ۶۰۰۰×۱۰۰۰ ، ۶۰۰۰×۱۵۰۰ ، ۶۰۰۰×۲۰۰۰ و ۱۲۰۰۰×۲۰۰۰ میلیمتر بیشتر مورد توجه و استقبال قرار میگیرند. در واقع می‌توان گفت که این ورق‌ها بر اساس نیاز مشتری و به‌صورت خاص و سفارشی تولید و به فروش میرسند.
رول
از نام این نوع مشخص است که به‌صورت رول یا کلاف به فروش میرسند. ورق، یک‌تکه، بدون گسست و در ابعاد گوناگون تولید شده و می‌توان آن را در اندازه‌های مختلف برش داد. استفاده از ورق‌های رول خصوصا در کاربرد‌هایی که نیاز به ابعاد غیراستاندارد و غیرمعمول است، رواج دارد. ضخامت ورق‌های این رولها از ۱.۵ تا ۱۵ میلیمتر بوده و اصولا عرض آنها نیز ۱۰۰۰ ،۱۲۵۰ ، ۱۵۰۰ و ۲۰۰۰ میلیمتر است.
علت اختلاف قیمت انواع ورق سیاه چیست؟
افرادی که در بازار آهن و مشتقات آن فعالیت دارند، به خوبی میدانند که قیمت‌ها متغیر بوده و به عوامل متعددی بستگی دارد. در این جا تعدادی از عوامل تأثیرگذار نه تنها روی این محصول بلکه روی محصولات دیگری مانند قیمت لوله سیاه را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد.
حمل‌ونقل
همان‌طور که گفتیم، بخشی از مواد اولیه و دستگاههای ساخت و تولید از خارج وارد میشوند. وابسته به این که این واردات از کدام کشور و به وسیله ی کدام ابزار حمل‌ونقل صورت میگیرد، هزینههای متفاوتی خواهد داشت که این مسئله هم، روی قیمت این محصولات تأثیرگذار است.
تورم جهانی
با این که کشور خودمان معادن بینظیر سنگ آهن دارد اما برخی از مواد اولیه و تعدادی از دستگاههای مورد استفاده وارداتی برای ساخت این محصولات سبب می‌شود تا تورم جهانی روی قیمت پروفیل سنگین و ورق‌های سیاه تأثیر بسیاری داشته باشد. همچنین هنگامی که قیمت سنگ آهن در جهان دچار افزایش یا کاهش می‌شود، قیمت این محصولات نیز دگرگون خواهد شد.
میزان عرضه و تقاضا
مانند هر بازار دیگری، میزان عرضه و تقاضا به شدت روی قیمت نهایی ورق‌های فولادی و سایر مشتقات آهن تأثیرگذار است. چند سالی است که تقاضای محصولات فولادی خصوصا این ورق‌ها افزایش یافته و همین مسئله تولید شمشهای آهن را نیز افزایش داده است. این اتفاق در نهایت منجر به افزایش قیمت این ورق‌ها می‌شود.
نرخ ارز
پرواضح است که نرخ دلار آمریکا به‌صورت مستقیم روی صنعت ما تأثیرگذار است. یکی از دلنگرانیهای همیشگی تجار حیطه ی آهن، کنترل نرخ ارز است چرا که تغییرات آن به‌صورت مستقیم و در هر ساعت از شبانه روز روی قیمت ورق سیاه تأثیر میگذارد.
میزان استخراج سنگ‌آهن
فولاد متریال اصلی برای ساخت این ورق‌هاست که در ساخت آن از سنگ‌آهن استفاده می‌شود. با این که معادن سنگ‌آهن بسیار عظیمی در کشور داریم؛ اما تولید فولاد داخل تقریبا نیمی از بازار را تأمین میکند. همین موضوع باعث شده تا نیاز به تهیه فولاد از خارج وجود داشته باشد که این موضوع بازار ورق‌های سیاه را هم با چالش روبه‌رو کرده و قیمت آن را دچار نوسان کرده است.
سخن پایانی
ورق فولادی خصوصا ورق سیاه یکی از مصالح پرکاربرد در صنایع مختلف است. افرادی که قصد تهیه این محصول را دارند، پیش از هر چیز باید بدانند که کدام یک از انواع آن پاسخگوی نیازشان است. این ورق‌ها به‌صورت نورد گرم تولید شده و در کشتی‌سازی، ساختمان سازی، تجهیزات کشاورزی، تانکرسازی، صنایع فلزی سنگین، ساخت خودرو و … مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین عواملی مانند نرخ ارز، تورم جهانی و حمل ونقل روی قیمت آن تأثیرگذار است.