در ساخت و ساز بسیاری از سازه‌ها و به خصوص در ساختمان‌سازی، شرایطی پیش می‌آید که امکان دسترسی به برخی نقاط دشوار بوده و یا حتی وجود ندارد. در چنین شرایطی از سازه‌هایی موقت به نام داربست استفاده می‌شود تا امکان دسترسی به نقاط غیر قابل دسترس فراهم شود. داربست‌ها از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند که مهمترین آن‌ها لوله داربست و بست‌ها می‌باشند. لوله‌های داربست از استحکام بالایی برخوردار بوده و می‌تواند وزن افراد و مصالح مختلف را تحمل کنند. این لوله‌ها برای استفاده شدن در مجموعه‌ی داربست تولید شده‌اند و نیازی به عبور سیالات از میان خود ندارند. به همین جهت تست‌های مختلف مخصوص لوله‌های آب روی آن‌ها انجام نشده و مراحل تولید آسانی را شامل می‌شوند. همین امر باعث شده تا تولیدکننده‌های زیادی به تولید این محصولات روی آورده و انبوهی از سرمایه‌گذاران را به این بازار جذب کنند. در این مقاله با لوله‌های داربست آشنا شده و به اهمیت وجود آن‌ها پی خواهیم برد. پس در ادامه با صبا پروفیل همراه باشید.
فهرست مطالب
داربست چیست و چه اجزا و انواعی دارد؟
به سازه‌های چوبی یا فلزی موقتی که معمولا برای ایجاد دسترسی به نقاط غیرقابل دسترس پروژه ایجاد می‌شوند را داربست می‌گویند. ساخت داربست‌ها نیاز به مهارت ویژه‌ای دارد و نباید با بی‌توجهی و سهل‌انگاری بنا شود. چرا که این سازه مستقیما با جان افراد در ارتباط بوده و در صورت ایمن نبودن ممکن است خطرات جبران‌ناپذیری را به جای بگذارد. داربست فلزی از اجزای مختلفی تشکیل می‌شود که مهمترین آن‌ها لوله داربست است که معمولا طولی برابر با 6 متر را شامل می‌شود. البته داربست‌ها بسته به نوعی که دارند ممکن است از اجزای متفاوتی تشکیل شوند. برخی از این اجزا عبارتند از:
- لوله‌های عرضی
- ستون داربست
- لوله‌های سرتاسری افقی
- لوله‌های زیرتخته‌ای
- بست بوشی
- بست گردان
- پایه قابل تنظیم
- شمع مایل
- لوله‌های مهار
- قید دیواره درگاهی
- مهار انتهایی
- توپی‌های پلاستیکی
- صفحه زیرستون
ممکن است برخی از اجزای ذکر شده در بعضی از انواع داربست‌ها وجود نداشته باشند و فقط مخصوص به نوعی خاص از داربست‌ها باشند. از این رو بهتر است تا به شناخت بیشتر برخی از انواع داربست‌ها بپردازیم.
انواع داربست‌ها
هر سازه‌ای بسته به نیازهای پروژه به نوعی خاص از داربست نیاز دارد. در ادامه با برخی از این انواع آشنا خواهیم شد:
- داربست مثلثی: داربست‌های مثلثی همان طور که از نامشان هم پیداست ظاهری به شکل مثلث دارند. از آنجایی که این داربست‌ها به سادگی باز و بسته می‌شوند نیاز به مهارت ویژه‌ای برای این کار ندارند و این موضوع به عنوان مزیتی برای آن‌ها تلقی می‌شود.
- داربست طرّه‌ای: داربست‌های طرّه‌ای با استفاده از قطعات مختلفی به دیوار سازه اصلی متصل شده و نیازهای پروژه را برآورده می‌سازند.
- داربست معلق: در برخی موارد امکان اتصال داربست به زمین وجود نداشته و لازم است تا آن را به صورت معلق بسازیم. در این موارد نیاز است تا دیواری مستحکم وجود داشته باشد تا داربست به آن متصل شده و به صورت معلق ساخته شود.
- داربست پایه‌دار: از این نوع داربست در نردبان‌های پایه دار استفاده می‌شود. از کاربردهای این نوع از داربست می‌توان به استفاده در تعمیرات در ارتفاع کم مثل ساخت نمای ساختمان‌های کمتر از پنج متر و نقاشی ساختمان‌ها اشاره کرد.
- داربست چکشی ستاره‌ای: این نوع از داربست‌ها در سادگی باز و بسته کردن به داربست‌های مثلثی شباهت دارند. داربست چکشی ستاره‌ای از پایه‌های قائم و مهارهای افقی تشکیل شده و زمان و مهارت زیادی را برای نصب نیاز ندارد.
نقش لوله داربست چیست؟
در مجموعه‌ی داربست، لوله‌هایی فولادی وجود دارد که از ورق سیاه و به روش نورد گرم تولید می‌شوند. این لوله‌ها که معمولا طولی برابر با 6 متر را شامل می‌شوند دارای سایزبندی و دسته‌بندی‌های متفاوتی هستند. پرطرفدارترین سایز لوله داربست 2.11 اینچ است که با نام شماره 5 هم شناخته می‌شود. درواقع قیمت لوله داربست بسته به همین سایزها متفاوت می‌باشد. مهمترین نقش لوله‌های داربست این است که فضایی را ایجاد می‌کنند تا کارگران و مهندسان روی آن حرکت کرده و به ساخت و ساز و عملیات‌های مهندسی مشغول شوند.
لوله‌های داربست چه ویژگی‌هایی دارند؟
به طور معمول استفاده از لوله داربست برای کاربردهایی است که ارتفاعی بیشتر از 4 متر را داشته باشند. قیمت لوله داربست با ضخامت آن رابطه مستقیمی داشته و هرچه میزان این صخامت بیشتر شود قیمت هر شاخه از لوله رو به افزایش میرود. چرا که با افزایش ضخامت، وزن این لوله‌ها افزایش یافته و در نهایت قیمت هر شاخه از آن بیشتر می‌شود. طول لوله‌های داربست معمولا 6 متری است اما می‌توان آن را به اندازه‌های متفاوت برش زده و در کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار داد. این لوله‌ها به دلیل داشتن دیواره‌های ضخیم و مقاوم، مقاومت بالایی را برای تحمل وزن و فشار داشته و در برابر پیچش و خمش و ضربه مقاوم هستند.
لوله‌های داربست چه کاربردهایی دارند؟
استفاده از لوله‌های داربست در این سازه‌ها به دلایل و اهداف مختلفی انجام شده و ممکن است در هر پروژه‌ای کاربردی خاص از آن مدنظر باشد. در ادامه با برخی از کاربردهای این لوله‌ها آشنا می‌شویم:
- برقرار کردن ایمنی: از آنجایی که داربست‌ها در کنار سازه‌های مرتفع ساخته می‌شوند نیاز است تا کارگران در ایمنی کامل باشند. لوله‌های داربست به منظور ایجاد این ایمنی به کار گرفته می‌شوند. اما اگر در ساخت داربست‌ها سهل انگاری شود و فرایندها به درستی انجام نشود ممکن است این ایمنی ایجاد نشده و جان کارگران به خطر بیفتد. پس ایمنی زمانی برقرار می‌شود که لوله‌های داربستی با دقت و به درستی نصب شوند.
- ایجاد دسترسی به نقاط غیر قابل دسترس: امروزه ساخت سازه‌های بلند و مرتفع به شدت گسترش یافته و در تمام جهان در حال اجرا شدن است. دسترسی به نقاط مرتفع این سازه‌ها به راحتی امکان‌پذیر نیست و به سیستمی نیاز دارد که کارگران و مصالح را به نقاط مورد نظر برساند. این سیستم همان داربست است که به جزئی جدایی‌ناپذیر در این پروژه‌ها تبدیل شده است. لوله‌های داربست امکان دسترسی به نقاط مختلف در ارتفاع زیادی که دسترسی به آنان دشوار است را فراهم می‌نماید.
- افزایش سرعت ساخت و ساز: یکی از مزایای استفاده از لوله‌های داربست یا به طور کلی داربست‌ها، سرعت نصب شدن آن‌ها و ایجاد دسترسی سریع به نقاط مختلف پروژه است که باعث می‌شود تا سرعت ساخت و ساز دچار افزایش شود.
- ایجاد سازه‌های موقتی: لوله‌های داربستی برای ساخت سازه‌هایی مثل غرفه‌های نمایشگاهی که به صورت موقتی ایجاد می‌شوند به کار می‌روند. چرا که این داربست‌ها علاوه بر موقتی بودن و قابلیت نصب آسان، از استقامت خوبی نیز برخوردار می‌باشند.
- ایجاد شرایط ساخت و ساز گروهی: از کاربردهای دیگر لوله‌های داربست می‌توان به ایجاد فضایی برای ساخت و ساز گروهی و تعامل میان کارگران اشاره کرد. چرا که لوله‌های داربست به دلیل داشتن حالت شبکه‌ای، این امکان را ایجاد می‌کنند تا کارگران بر روی تخته‌ها قرار گرفته و با هم ارتباط برقرار کنند.
استفاده از داربست و لوله داربست چه خطراتی را شامل می‌شود؟
استفاده از داربست و لوله داربست ممکن است با خطرات زیادی مواجه باشد. از این رو نیاز است تا آن‌ها را شناخته و اقدامات پیشگیرانه برای رفع آن‌ها انجام شود. در ادامه با این خطرات آشنا شده و اقدامات ایمنی مربوط به آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
- خطر ریزش داربست: نصب داربست به مهارت‌های خاصی نیاز دارد و نباید با سهل انگاری و توسط افراد مبتدی انجام شود. چرا که در صورت درست نصب نشدن آن امکان ریزش این سازه وجود خواهد داشت.
- خطر برخورد اشیا به افراد: در ساختمان سازی امکان سقوط اشیا مختلف وجود داشته و در صورت نبود تور ایمنی در قسمت بالایی داربست و کلاه ایمنی بر سر کارگران امکان بروز حوادث غیر قابل جبران وجود خواهد داشت.
- برق گرفتگی: در حین نصب داربست باید اقدامات امنیتی جهت جلوگیری از اتصال برق به این سازه انجام شود. در غیر این صورت امکان برق گرفتگی کارگران وجود خواهد داشت.
- خطر سقوط از ارتفاع: برای کار بر روی داربست‌ها نیاز است تا حفاظ‌های ایمنی نصب شده باشند و اقدامات ایمنی به طور کامل انجام شده باشند. در غیر این صورت ممکن است افرادی که در حال کار روی داربست هستند با حادثه‌ی سقوط مواجه شوند.
حال که با خطرات استفاده از داربست آشنا شدیم بهتر است از اقدامات پیشگیرانه‌ای که احتمال بروز این خطرات را به حداقل می‌رسانند نیز با خبر شویم:
- همراه داشتن کلاه ایمنی
- استفاده نکردن از اجزای خم شده و قراضه
- استفاده از طناب نجات
- استفاده از قرقره‌ها به جای اضافه کردن طول کمربند
- رعایت موارد ایمنی درمورد پریزهای برق
- دوری از شوخی‌های بی جا
- استفاده از مقاطع و ابزار مناسب برای ساخت داربست
- روغن‌کاری گیره‌ها و بست‌ها برای جلوگیری از زنگ‌زدگی
پیش از خرید لوله داربست به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
لوله‌های داربست در بسیاری از پروژه‌ها در تناژ بالایی تهیه می‌شوند و ممکن است چند سال به صورت سازه در کنار ساختمان‌ها باقی بمانند. بنابراین پیش از خرید و تهیه‌ی این لوله‌ها و به طور کلی داربست‌ها نیاز است تا به برخی از نکات توجه کافی را داشته باشیم. در ادامه بیشتر با این نکات آشنا می‌شویم:
- نوع داربست: داربست‌ها از انواع مختلفی تشکیل شده‌اند و هر کدام از آن‌ها برای استفاده در کاربرد خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این داربست‌ها براساس اجزایی که دارند و نوع نصب شدنشان به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. از جمله انواع داربست‌ها، داربست‌های مثلثی، طره‌ای، چکشی ستاره‌ای، معلق و پایه‌دار هستند که هر کدام در کاربردهایی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این رو بسته به این که پروژه شما چیست و به چه کاربردی نیاز دارید، باید نوع درستی از داربست را انتخاب کنید.
- نوسانات قیمت لوله داربست: قیمت لوله داربست بسته به عوامل متعددی نوسان پیدا کرده و دچار تغییر می‌شود. از جمله عواملی که بر قیمت لوله داربست تاثیرگذار است می‌توان به قیمت ورق مصرفی، سایز و ضخامت و جنس لوله، برند یا کارخانه تولیدکننده، قیمت ارز، میزان عرضه و تقاضا و … اشاره کرد. اینکه چه زمانی، چه نوسانی در قیمت لوله داربست رخ می‌دهد نیاز به تجربه و دانشی خاص دارد و توسط عموم قابلیت اجرا ندارد. از این رو بهتر است پیش از خرید با کارشناسان خبره در این امر مشورت کنید.
- کارخانه تولیدکننده: گاهی شما می‌خواهید جنسی را خریداری کنید و تا پیش از خرید امکان بررسی محصول را ندارید. از این رو ترجیح می‌دهید برندی مطمئن و قابل اعتماد را خریداری کنید تا پس از خرید با مشکل کیفیت روبرو نشوید. این برند در صنعت فولاد، کارخانه تولیدکننده یا مجموعه تامین‌کننده می‌باشد که تجربه‌های خرید دیگران، نام آن‌ها را بر سر زبان‌ها انداخته است. از این رو بسیار مهم است که خریدتان را از چه کارخانه و چه مجموعه تامین‌کننده‌ای انجام می‌دهید.
- سطح کیفی لوله: کیفیت تولید یکی از مهم ترین نکاتی است که پیش از خرید لوله داربست حتما باید به آن توجه داشته باشید. کیفیت تولید شامل کیفیت ورق مصرفی، درزجوش و دقت ابعادی سطح مقطع است. ورق سالم و مستحکم بدون هرگونه زنگ و آسیب تاثیر زیادی بر کیفیت لوله تولیدی دارد. چرا که مقاطع درزدار در واقع ورق های سیاهی هستند که به لطف خم و جوشکاری تبدیل به لوله شده اند. درز جوش یا به عبارت بهتر کیفیت جوش نکته ی بسیار مهمی در فرآیند تولید است. درصورتی که درز به درستی و دقت به هم متصل نشده باشد تحت فشار دو لبه از هم باز شده و ساختار لوله به کلی از بین میرود.
- وزن لوله داربست: وزن لوله داربست باید با درنظر گرفتن چندین پارامتر گوناگون انتخاب بشود. مواردی چون ابعاد و ارتفاع ساختمان، نیرویی که به سازه داربست وارد می شود، استحکام زمینی که داربست روی آن بنا می شود و مواردی از این دست. دو ضخامت 2 و 2.5 میلی متر با قطر 48 میلی متر معمول ترین ابعاد برای لوله های داربستی هستند. وزن هر شاخه ی ضخامت 2 میلی متر تقریبا چیزی حدود 14 کیلو و وزن نمونه ی ضخیم تر حدود 17 کیلو خواهد بود. اهمیت وزن لوله های داربستی به قدری زیاد است که این لوله ها در صنعت با نام لوله داربست 14 کیلویی و لوله داربست 17 کیلویی هم شناخته می شوند.
جمع‌بندی
در بسیاری از پروژه‌های ساخت و ساز امکان دسترسی به نقاط مرتفع پروژه وجود ندارد و نیاز است تا سازه‌ای موقتی به نام داربست بنا شود تا امکان دسترسی به نقاط مرتفع‌تر پروژه نیز فراهم شود. یا در بسیاری از مواقع نیاز است تا بنایی موقتی داشته باشیم و پس از مدتی معین آن را جمع آوری کنیم و از این رو به صرفه نیست تا سازه‌ای با سیمان و چوب و سنگ ساخته شود. به طور مثال برای ساخت غرفه‌های نمایشگاهی نیاز است تا فقط چارچوبی مشخص شود و در آن قسمت فعالیت‌های غرفه انجام شود. در این موارد نیز از داربست استفاده می‌شود.
داربست‌ها از اجزایی مثل لوله‌ها و بست‌ها تشکیل شده و دارای انواع گوناگونی می‌باشند. از جمله انواع داربست‌ها می‌توان به مثلثی و پایه‌دار اشاره کرد که کاربرد زیادی را در صنایع گوناگون دارند. لوله‌های داربست و داربست‌ها کاربردهای مهم را ارئه می‌دهند که از جمله این کاربردها می‌توان به ایجاد ایمنی، افزایش سرعت ساخت و ساز، ایجاد شرایط ساخت و ساز گروهی و … اشاره کرد. البته استفاده از این سازه‌ها ممکن است خطراتی را در پی داشته باشد که با اقدامات پیشگیرانه می‌توان از بروز آن‌ها جلوگیری کرد. ریزش داربست، برخورد اشیا به افراد، برق‌گرفتگی و خطر سقوط افراد از ارتفاع از جمله خطراتی است ممکن است که حین استفاده از این سازه‌ها با آن روبرو شویم.
برای پیشگیری و مقابله با این خطرات اقداماتی اندیشیده شده‌اند که با انجام آن‌ها با مشکل خاصی روبرو نخواهیم شد. از جمله این اقدامات می‌توان به همراه داشتن کلاه ایمنی، استفاده از طناب نجات، رعایت موارد ایمنی درمورد پریزهای برق، استفاده از مقاطع و ابزار مناسب برای ساخت داربست‌ها و … اشاره کرد.
در آخر هم نیاز است بدانید که پیش از خرید لوله داربست باید نکاتی را مدنظر قرار دهید تا در خرید ضرر نکرده و آسیب‌هایی را به پروژه تحمیل نکنید. انتخاب درست نوع داربست، توجه به نوسانات قیمت لوله داربست، کیفیت لوله ها، برند و کارخانه تولیدکننده و وزن لوله‌ها از جمله مواردی هستند که با توجه به آن‌ها و انجام بررسی‌های لازم، خریدی مناسب و درست را خواهید داشت.
لوله داربست, مقالات در گروه صبا | نویسنده : امین شاکری | بروزرسانی : 3 اردیبهشت 1403
