فولاد تنوع بالایی از نظر آلیاژ، خواص و شکل دارد و همین تنوع بالا باعث شده برای ساخت و تولید طیف گسترده ای از ابزار و وسایل مورد استفاده قرار بگیرد. به منظور بهینه سازی خواص فولاد تنها ایجاد تغییرات در ترکیب شیمیایی کافی نیست بلکه فرآوری هم تاثیر زیادی دارد حتی اگه ترکیبات یکسان باشند. ورق روغنی و سیاه دو مثال خوب برای این مورد هستند.
تفاوت فولاد نورد گرم و سرد چیست؟
حتما باید به این نکته توجه داشت که تفاوت اصلی ورق روغنی و ورق سیاه فرآیند تولید آن ها است. نورد گرم همان طور که از نام آن پیدا است فرآیندی است که در دمای بالا انجام می شود در صورتی که نورد سرد در دمای کم و نزدیک به دمای اتاق است. گرچه این فرآیند عملکرد و خواص کلی فولاد را تغییر می دهد اما نباید با ویژگی ها و رده های عادی فولاد اشتباه گرفته بشوند که ناشی از تفاوت ترکیب بندی آن ها است. نورد گرم و سرد فرآیند هایی هستند که می تواند روی گریدهای مختلف فولاد انجام بشود. هر کدام از انواع فولاد برای هدف خاصی و تولید محصول خاصی مناسب هستند شناخت خواص آن ها کمک بزرگی برای جلوگیری از هدر رفت مواد، وقت و هزینه خواهد بود. درک و شناخت تفاوت فولاد نورد گرم و سرد برای انتخاب بهترین گزینه ضروری است. حجم قابل توجهی از ورق سیاه و روغنی تولیدی در کارخانه ها برای تولید لوله و پروفیل مبلی و سنگین مورد استفاده قرار می گیرد.
ورق سیاه و فواید استفاده از آن
ورق سیاه شکلی از فولاد است که در دمای بالاتر از ۱۷۰۰ درجه فارنهایت یعنی بالاتر از دمای تبلور مجدد اغلب انواع فولاد، تولید شده است. این باعث می شود شکل پذیری فولاد بهتر شود و در نتیجه کار کردن با آن ساده تر باشد. نورد گرم با قطعه ای بزرگ، بلند و مستطیل شکل از فولاد به نام بیلت شروع می شود. در قدم اول به شمش فولاد حرارت داده می شود تا زائده های سطحی آن از بین برود، در مرحله ی بعد برای رسیدن به شکل و ابعاد مورد نظر بیلت با حفظ حرارت از بین مجموعه ای از غلتک ها عبور می کند تا ضخامت آن کاهش پیدا کند و فولاد به شکل ورق در بیاید، ورق تولیدی رول شده و به همان حالت باقی می ماند تا به دمای اتاق برسد. ابعاد فولاد با سرد شدن کمی کوچکتر می شود درنتیجه تغییرات آن را نمی توان با دقت قابل قبولی تحت کنترل داشت این ویژگی باعث شده برای ساخت محصولاتی که دقت ابعادی بالا نیاز دارد مناسب نباشد.
۱.فرآیند تولید ورق سیاه کوتاه تر، ساده تر و البته ارزان تر از ورق روغنی است.
۲.به دلیل آن که ورق سیاه به تدریج حرات خود را از دست می دهد تنش داخلی درون آن ایجاد نمی شود.
۳.ورق سیاه زمانی کاربرد دارد که دقت ابعادی و کیفیت در درجه اول اولویت نباشد اما در مقابل مقاومت و استحکام بالا اهمیت داشته باشد.
۴.فرآیند نسبتا ساده نورد سرد باعث شده قیمت ورق سیاه به نسبت کمتر و مناسب تر باشد.
ورق روغنی و فواید استفاده از آن
وقتی ورق سیاه تحت فرآیند های بیشتری به نام نورد سرد قرار بگیرد ورق فولادی دیگری به نام ورق روغنی تولید می شود. نورد سرد دقت ابعادی و کیفیت سطحی ورق را بهبود میبخشد. مرحله ی اول در نورد سرد اسید شویی ورق سیاه است. با اسید شویی تمامی زائده های سطحی از بین می رود. به ورق تولیدی این مرحله ورق اسیدشوی گفته می شود. گرچه کیفیت سطح آن تقریبا مشابه ورق روغنی است اما فرآیند پذیری آن ها کاملا متفاوت است. مرحله ی دوم برای کاهش ضخامت ورق است. در این مرحله ضخامت ورق با عبور از بین دو ردیف غلتک به تدریج چیزی در حدود ۴۰ تا ۹۰ درصد کاهش پیدا می کند. فاصله ی این غلتک ها کمتر از ضخامت ورق است و در یک ردیف به سمت جلو کمتر هم می شود تا ورق با عبور از بین آن ها تخت فشار نازک و نازکتر بشود. مرحله ی بعدی که ایجاد کننده ی خواص اصلی ورق روغنی است آنیلینگ نام دارد. در این مرحله دوباره به ورق حرارت داده می شود اما تا رسیدن به دمایی کمتر از دمای تبلور مجدد فولاد. آنیلینگ شکل پذیری و چکش خواری فولاد را به مقدار قابل توجهی افزایش می دهد. در مرحله ی پایانی اثار کششی سطح پاک شده و سطحی کاملا صاف و صیقلی ایجاد می شود.
۱.ورق روغنی سطح با کیفیت تر و دقت ابعادی بهتری دارد.
۲.طی مراحل نورد سرد سطح ورق آغشته به روغن می شود که تا حدی خاصیت ضد زنگی و لمسی روغنی و براق در آن ایجاد می کند.
۳.فرآیند پیچیده تر و البته هزینه بر نورد سرد به علاوه ی ویژگی های بهتر آن باعث شده نهایتا قیمت ورق روغنی بیشتر از ورق سیاه باشد.
سخن پایانی
ورق های فولادی بسیار متنوع هستند و به واسطه ی همین تنوع بالا کاربرد بسیار گسترده ای نیز دارند. این تنوع گاهی با تغییر عناصر آلیاژی ایجاد می شود، گاهی با افزودن یک لایه آبکاری و گاهی نیز با انجام فرآیند تولید متفاوت. به لطف ویژگی های متنوع این ورق ها، از آن ها می توان برای تولید انواع محصولات در صنایع گوناگون استفاده کرد.
.
مقالات در گروه صبا | نویسنده : سروناز خسروی راد | بروزرسانی : ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۲
.