لوله و پروفیل مبلی به واسطه‌ی ویژگی‌های بی‌نظیرشان از پرمصرف‌ترین انواع مقاطع فولادی هستند. در تولید این مقطع فولادی از ورق روغنی استفاده می‌شود. سطح با کیفیت و مناسب برای آبکاری، استحکام بالا، وزن کم، دقت ابعادی خوب، قیمت مناسب از جمله ویژگی‌های ورق روغنی است که باعث شده لوله و پروفیل‌های مبلی هم تا این حد کاربردی و پرمصرف باشد. باتوجه به کاربرد گسترده‌ی این مقاطع فولادی در انواع صنایع، برای رسیدن به شکل مورد نظر، نیاز هست تحت فرآیندهای گوناگونی قرار بگیرند. ویژگی‌های بی‌نظیر ورق روغنی باعث شده این مقاطع نیز بدون ایراد یا به عبارت دقیق‌تر با کمترین ایراد بتوانند این فرآیندها را پشت‌سر بگذارند. از جمله پرکاربردترین فرآیندهای تخصصی لوله و پروفیل مبلی می‌توان به برشکاری، کشش، پلیش، خمکاری و آبکاری اشاره کرد.
۱.برشکاری لوله و پروفیل مبلی
کیفیت و چگونگی انجام برشکاری لوله و پروفیل مبلی بسیار حائز اهمیت است چرا که می‌تواند به‌طور مستقیم کیفیت سایر فرآیندها را تحت تاثیر قراردهد. چهار روش متداول و کاربردی برای برشکاری این مقاطع فولادی وجود دارد: ۱. برش با اره نواری، ۲. برشکاری دیسکی ، ۳. برش با اره آتشی و ۴.برشکاری لیزری .
اره نواری با ساییدن زائده‌های دندانی خود بر بدنه‌ی مقاطع فولادی آنها را برش می‌دهد. گرچه کیفیت سطح برش در این روش خیلی مناسب نیست اما این اره پلیسه تولید نمی‌کند و از دقت بالایی برخوردار است.
اره دیسکی در محلی ثابت شده و حول یک محور افقی دوران می‌کند. به همین خاطر فقط به صورت عمودی می‌تواند مقطع را برش بدهد. برش با اره دیسکی یکی از بهترین و بی‌نقص‌ترین انواع روش‌های برشکاری می باشد. اثر حرارتی ایجاد نمی‌کند، قطعات را با دقت ابعادی بالایی برش می‌دهد، پلیسه ایجاد نمی‌کند و سطح برش با کیفیتی دارد.
برشکاری با اره آتشی یکی از ساده‌ترین روش‌ها است اما محصول نهایی آن با ایرادات زیادی چون اثر حرارتی، دقت ابعادی پایین، پلیسه و سطح برش ناصاف همراه است. برای ایجاد برش در مقیاس کلان گزینه‌ی مناسبی نیست چرا که به صورت دستی و توسط اپراتور انجام می‌شود.
لیزر با متمرکز کردن انرژی در یک نقطه حرارت بسیار زیادی ایجاد می‌کند. این حرارت باعث ذوب شدن قطعه در امتداد مسیر حرکت لیزر می‌شود. شکل و ابعاد برش تحت کنترل دستگاه‌های CNC خواهد بود و به همین خاطر است که برش لیزری برشی دقیق و درست اما به نسبت گران قیمت است. این روش برش برای تمام آلیاژها با هر ضخامتی مناسب و کاربردی است.
۲.خمکاری لوله و پروفیل
یکی از متداول‌ترین فرآیندهای تخصصی لوله و پروفیل مبلی، خمکاری است که می‌تواند به صورت دستی یا اتومات با گرم یا سردکاری انجام بشود. خمکاری درواقع فرآیندی است که با هدف ایجاد تغییر زاویه در طول مقطع فولادی انجام می‌شود. با ایجاد خم در لوله تغییراتی علاوه‌بر تغییر زاویه به وجود می‌آید. دیواره‌ی داخلی فشرده و دیواره‌ی خارجی لوله کشیده می‌شود. این کشش باعث می‌شود دیواره خارجی تغییر ضخامت هم داشته باشد. به این معنا که ضخامت نقطه‌ی کشیده شده کمتر از نقطه فشرده شده مقابل آن خواهد بود. باتوجه به این موارد و نکات، به‌دست‌آوردن شناختی کامل در مورد خواص و ویژگی‌های ورق، لازمه‌ی انجام خمکاری بدون نقص و ایراد است.
علاوه بر آگاهی از خواص ورق، استفاده از ابزاری چون مندرل و قالب دنباله‌ی خم برای جلوگیری از بروز خطا و اشکال بسیار تاثیرگذار است. این ابزار با ایجاد فشار از داخل و خارج، در محل خم مانع از چین‌خوردگی و ایرادات بعدی می‌شوند.
۳.کشش لوله مبلی
کشش لوله با عبور آن از قالب دوزه انجام می‌شود. فرآیند کشش برای تغییر قطر، ضخامت و فرم مقاطع فولادی قابل استفاده است اما امروزه با توجه به تنوع زیاد ضخامت ورق، برای تغییر ضخامت فرآیند کشش منطقی نخواهد بود و بیشترین کاربرد آن در زمینه تغییر قطر لوله و پروفیل و یا فرم آنها است. با توجه به عملکرد غیر قابل پیش‌بینی گوشه‌های پروفیل تحت این فرآیند معمولا ورودی دستگاه‌های کشش، لوله است.
۴.جوشکاری پروفیل سبک
برای ایجاد اتصال بین مقاطع فولادی می‌توان از روش‌های گوناگونی استفاده کرد اما جوشکاری پروفیل سبک بهترین و مقاوم‌ترین آن‌هاست. دستگاه‌های متنوعی نیز برای جوشکاری وجود دارد اما این نوع لوله و پروفیل است که تعیین می‌کند کدام دستگاه بهترین عملکرد و کدام یک بدترین نتیجه را دارد. جوش برق، جوش CO2، جوش آرگون و جوش برنج چهار نمونه از متداول‌ترین روش‌ها برای جوشکاری هستند. جوش برق با نام جوش دستی هم شناخته می‌شود.
۵.پلیش لوله و پروفیل مبلی
پیش از آبکاری، برای ایجاد سطحی صاف، صیقلی و بدون زنگ و آلودگی از پلیش استفاده می‌شود. پلیش به طور کلی به فرآیندی گفته می‌گویند که طی آن با استفاده از روش‌ها و دستگاه‌های مختلفی زنگ، جرم و ناخالصی سطح لوله و پروفیل مبلی زدوده می‌شود. بسته به نوع و وضعیت فولاد مقطع، از روش‌های گوناگونی چون شات‌بلاست، سندبلاست، گیلانس‌های دستی، دستگاه‌های ویبره و … استفاده می‌کنند.
شات‌بلاست یکی از بهترین و موثرترین روش‌های پلیش سطح است. در این روش از ذرات بسیار ریز با سرعت بالا استفاده می‌کنند. شات‌بلاست راهکاری موثر برای از بین بردن ناخالصی‌های سطحی لوله و پروفیل‌های فولادی و آماده‌سازی آنها برای آبکاری است.
در پلیش سندبلاست سطح با ذرات بسیار ریز شبیه به ورق سنباده صیقل داده می‌شود با این تفاوت که این ذرات منفصل هستند. به لطف این ساختار منفصل برای صیقل دادن حاشیه‌ها مشکلی وجود نخواهد داشت.
۶.آبکاری لوله و پروفیل مبلی
آبکاری راهکاری به نسبت ساده و کم‌هزینه برای ایجاد مقاومت در‌برابر زنگ‌زدگی و خوردگی است. این فرآیند باید پیش از سایر فرآیندها انجام بشود به جز مواردی که پیش از انجام آبکاری قطعه باید پلیش زده شود.
از فلزات گوناگونی برای آبکاری لوله و پروفیل مبلی استفاده می‌کنند که متداول‌ترین آنها روی، مس و نیکل-کروم است. انتخاب مناسب‌ترین فلز برای آبکاری بستگی به محصول نهایی تولیدی دارد. در این روش یک لایه‌ی محافظ از فلز روی بر سطح فولاد کشیده می‌شود. این لایه در واکنش با اکسیژن هوا تولید روی اکسید می‌کند و مانع از واکنش فولاد با اکسیژن و تولید اکسید آهن (زنگ آهن) می‌شود. آبکاری با فلز مس به روش الکتریکی انجام می‌شود. از این نوع آبکاری گاهی برای ضدزنگ کردن فولاد و گاهی به عنوان پایه‌ی سایر آبکاری‌ها استفاده می‌شود. آبکاری با نیکل-کروم پرمصرف‌ترین نوع آبکاری است. در این روش از نیکل برای ضدزنگ کردن و از کروم برای زیبا‌سازی محصول استفاده می‌شود.
آبکاری مزایای زیادی برای قطعات فلزی دارد. علاوه‌بر ضدزنگ کردن و افزایش استحکام آنها بر رسانایی قطعه هم می‌تواند تاثیر مثبتی داشته باشد. این مورد زمان ساخت قطعات الکترونیکی اهمیت پیدا می‌کند. این پوشش ثانویه استحکام کششی قطعه را نیز بهبود می‌بخشد. لایه براق آبکاری با انعکاس اشعه‌های مضر مانع از آسیب دیدن قطعه در فضای باز و در معرض نور مستقیم خورشید می‌شود.
.
مقالات در گروه صبا | نویسنده : سروناز خسروی راد | بروزرسانی : ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲
.