گرانترین فلز در دنیا

آیا می‌دانستید که ارزش بازار جهانی فلزات گرانبها به بیش از 260 میلیارد دلار می‌رسد؟ این عدد در حدود 5 برابر ثروت و منابع ملی ایالات متحده و 10 برابر کشوری مانند فرانسه است. این عدد شگفت انگیز نشان از یک ارزش و ثروت فوق‌العاده بالا در این دسته از فلزات است. اکثر مردم دنیا از فلزاتی مانند نقره و طلا کاملاً آگاه هستند. با این حال، علاقه به فلزات کمیاب‌تر و با ارزش‌تر در سال‌های اخیر به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. “فلزات گرانبها” عناصری مطلوب و کمیاب با ارزش بالا هستند که بزرگترین سرمایه‌گذاران دنیا همیشه به دنبال خرید آن‌ها هستند تا شاید با تغییر قیمت آن‌ها، سرمایه خود را تنها در یک شب، چندین و چند برابر کنند. البته در نقطه مقابل ریسک فراوانی نیز دارند و بسیار دیده شده در مواردی که قیمت آن‌ها به شدت سقوط می‌کند. به همین دلیل سرمایه‌گذاری در فلزات خاص، نیاز به دانش کافی نسبت به بازار و وضعیت آن دارد.

چندی پیش قیمت پلاتین بالاترین قیمت فلزات گرانبها در جهان بود. همچنین از وقتی که همه‌گیری کرونا تمام دنیا را در نوردید، شاهد بودیم که فلزی به نام رودیم با افزایش فوق‌العاده زیادی همراه بود به شکلی که تمام کارشناسان این حوزه را در شگفتی فرو برد. رودیم در سال 2016 فقط 600 دلار در هر اونس بود اما در سال 2021 قیمت آن با جهشی شگفت انگیز به بیش از 29 هزار دلار رسید. هرچند که در ادامه و با فروکش کردن همه‌گیری، این قیمت نزولی شد.

به‌طور کلی عوامل مختلفی بر نوسان قیمت فلزات گرانبها تاثیرگذارند از اکتشافات تکنولوژیکی گرفته تا شرایط معادن مربوط به این فلزات و حتی جنگ بین کشورها در این نوسان قیمت تاثیر می‌گذارند.

در ادامۀ این مقاله با صباپروفیل همراه باشید تا به معرفی گرانترین فلزات دنیا بپردازیم.

گرانترین فلز دنیا

فلزات گرانبها در اشکال و اندازه‌های مختلف وجود دارند. طلا و نقره را شاید بتوان رایج‌ترین آن‌ها نامید. با این حال، بسیاری از فلزات گرانبها وجود دارند که حتی ارزشمندتر از این دو هستند. بنابراین، قبل از خرید طلا و نقره به جدول زیر که گرانترین فلزات جهان را لیست کرده است، نگاهی بیندازید، شاید دیدتان تغییر کرد و مسیر سرمایه‌گذاریتان را تغییر دادید.

برای اینکه بدانید گران ترین فلز جهان یا گرانترین فلز در طبیعت در لیست بالا کدام است به قیمت‌های پنج تای اول در فصل اول سال 2023 توجه نمایید. گرانترین فلزات به ترتیب لیست شده‌اند.

فلزات گرانبها

رودیوم، ایریدوم، طلا، پالادیوم و پلاتینیوم از فلزات گرانبها در جهان هستند.

مشاهده قیمت جهانی و روز سایر فلزات: قیمت فلزات

در ادامه به بررسی هر کدام از این فلزات گرانبها خواهیم پرداخت.

کمیاب ترین فلز در جهان چیست؟

فلزها یا پایدار هستند و یا ناپایدار. نادرترین فلز پایدار در دنیا تانتالم (tantalum) است. اما کمیاب‌ترین فلز روی زمین در واقع فرانسیم (francium) است، اما از آنجایی که این عنصر ناپایدار نیمه عمری معادل 22 دقیقه دارد، کاربرد عملی ندارد.

رودیوم

عنوان گرانبهاترین فلز جهان می‌رسد به رودیم، که به گروه پلاتین تعلق دارد و به دلیل رنگ رز یکی از ترکیبات کلر در آن، به این نام شناخته شده است. رودیم (به انگلیسی Rhodium) که با نماد Rh و عدد اتمی 45 شناخته می‌شود، بسیار در جهان کمیاب است و بیش از 80 درصد آن در آفریقای جنوبی استخراج می‌شود. فلز رودیوم به رنگ سفید نقره‌ای، سخت و مقاوم در برابر خوردگی است. رودیوم که برای افراد عادی نسبتاً ناشناخته است، پس از افزایش بیش از 30 درصدی قیمت در سال 2020، بی‌سروصدا به یکی از داغ‌ترین معاملات در بازار فلزات گرانبها تبدیل شد. یکبار دیگر در سال 2008 نیز قیمت این فلز به اوج رسید اما مجدد دوباره سقوط کرد. تولید سالانه رودیوم به 30 تن می‌رسد، این را مقایسه کنید با طلا که بیش از 3 هزار تن است. این کمیاب بودن تاثیر زیادی بر قیمت بالای رودیوم گذاشته است.

رودیم اولین بار درسال ۱۸۰۳ توسط ویلیام هاید ولاستون، شیمیدان و فیزیکدان انگلیسی کشف شد. شهرت ویلیام به خاطر کشف عناصر شیمیایی پالادیوم و رودیوم است.

این فلز را می‌توان در سنگ معدن پلاتین یا نیکل و در کنار سایر فلزات گرانبها از گروه پلاتین یافت. از رودیم بیشتر در ساخت کاتالیزورها در مبدل کاتالیست خودرو و سیستم‌های اگزوز خودرو که انتشار گازهای سمی و آلاینده‌ها را کاهش می‌دهد، استفاده می‌شود. به همین دلیل زمانی که صنعت خودروسازی بسیار فعال است، درخواست زیادی برای این فلز وجود دارد و به دلیل کمیاب بودن، قیمت آن نیز بالا می‌رود. زمانی که خودروسازی در رکود به سر می‌برد، قیمت ردیوم نزولی می‌شود. در چند سال گذشته به دلیل رسوایی‌های آلایندگی که چند مورد از خودروسازهای بزرگ مانند فولکس واگن با آن روبرو شدند و همچنین تشدید قوانین انتشار گازهای گلخانه‌ای توسط اقتصادهای بزرگ از جمله چین و هند، باعث محبوبیت روزافزون این فلز شده است و پیش‌بینی می‌شود که در آینده نزدیک، شاهد رشد بیشتر این فلز گرانبها در دنیا باشیم. در نمودار زیر تغییرات قیمت فلز رودیوم در 10 سال گذشته نشان داده شده است:

ایریدیم

ایریدیوم (به انگلیسی Iridium) فلزی سخت رنگ و به رنگ سفید نقره‌ای است و یکی از نادرترین فلزات در پوسته زمین است که تولید سالانه آن تنها سه تن است. ایریدیوم مقاوم‌ترین عنصر فلزی در برابر خوردگی است که در برابر هوا، آب، نمک، اسید، باز و سایر مواد شیمیایی مقاوم است و هیچ واکنشی در برابر آن‌ها از خود نشان نمی‌دهد. این فلز که با نماد Ir و عدد اتمی 77 شناخته می‌شود، در صنعت پزشکی نیز کاربرد دارد و از ایزوتوپ رادیواکتیو ایریدیوم در درمان سرطان پروستات و رادیوتراپی برای سرطان سینه استفاده می‌شود.

ایریدیوم در سال ۱۸۰۳ توسط اسمیتسون تنانت، شیمیدان انگلیسی کشف شد و به نام یکی از الهه‌های یونان نامگذاری شد. شهرت اسمیتسون به خاطر کشف عناصر شیمیایی ایریدیوم و اوسمیوم است.
بیشترین ذخایر این فلز در آفریقای جنوبی و روسیه قرار دارد و از آن برای ساخت محصولاتی مانند ساعت، قطب نما و … استفاده می‌شود. کار با ایریدیوم بسیار دشوار است اما همان ویژگی‌هایی که کار با آن را دشوار می‌کند، آن را به یک افزودنی ارزشمند برای تقویت آلیاژها تبدیل کرده است.

در نمودار زیر تغییرات قیمت فلز ایریدیم در 10 سال گذشته نشان داده شده است:

پالادیوم

پالادیوم (به انگلیسی Palladium) یکی دیگر از فلزات گرانبها در دنیا است که از آن در ساخت جواهرات بسیار گران قیمت استفاده می‌شود. این عنصر شیمیایی با نماد Pd و عدد اتمی 46 شناخته می‌شود و نام خود را از سیارک پالاس گرفته است. همان‌طور که گفته شد این عنصر شیمیایی به همراه رودیوم در سال 1803 و توسط شیمیدان انگلیسی، ویلیام هاید ولاستون کشف شد.

پس از کاهش تولید خودروهای دیزلی و جایگزینی آن با مدل‌های بنزینی ، مصرف پلاتین، که عمدتاً در مبدل‌های کاتالیزوری خودروهای دیزلی استفاده می‌شد، کاهش یافت، این در حالی بود که استفاده از پالادیوم در خودروهای بنزینی افزایش یافت. اما با ورود خودروهای برقی در یک دهه گذشته که از مبدل‌های کاتالیزوری استفاده نمی‌کنند، احتمالاً در آینده به تقاضا برای پالادیوم ضربه خواهد زد.

پالادیوم بخشی از گروه پلاتین به همراه رودیوم، روتنیوم، ایریدیوم و اوسمیم است که همگی دارای خواص شیمیایی مشابهی هستند، با این حال، پالادیوم کمترین نقطه ذوب و کم‌تراکم‌ترین آن‌ها را دارد. بسیاری پالادیوم را برادر کوچک‌تر رودیوم می‌دانند. از پالادیوم برای ساخت مبدل‌های کاتالیزوری استفاده می‌شود که ۹۰ درصد گازهای مضر در اگزوز خودروها را به مواد با ضرر کمتر تبدیل می‌کند. همچنین از پالادیوم برای ساخت جواهرات، وسایل الکترونیکی، تصفیه هیدروژن،‌ دندان پزشکی و … نیز استفاده می‌شود. در حال حاضر شرکت معدنی روس با نام Nornickel با تولید بیش از 80 تن پالادیوم در سال، بزرگترین تولیدکننده این فلز گران قیمت در جهان است.

در نمودار زیر تغییرات قیمت فلز پالادیوم در 10 سال گذشته نشان داده شده است:

طلا

طلا (به انگلیسی Gold) یکی از پرطرفدارترین و مطمئن‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری در جهان است که به علت رنگ منحصربه‌فرد آن، از همه ساده‌تر شناسایی می‌شود. طلا تنها فلزی است که دارای رنگ مایل به زرد یا رنگ طلایی است. در حالی که فلزات دیگر چنین رنگی را فقط به عنوان محصول فرعی اکسیداسیون یا واکنش با فلزات دیگر به دست می‌آورند.

طلا که با نماید Au و عدد اتمی 79 شناخته می‌شود، فلزی کمیاب است و درطول تاریخ همیشه از آن برای ضرب سکه و یا ساخت اشیای ارزشمند استفاده شده است. این فلز محبوب از جمله فلزهای همه کاره است. طلا در درجه اول در ساخت جواهرات استفاده می‌شود، اما همچنین به دلیل دوام و رسانایی، کاربردهای قابل‌توجهی در الکترونیک، هوافضا، خودروسازی و فرآیندهای صنعتی دارد، به بیان ساده، این فلز در همه جا وجود دارد.

در طول قرن‌ها، بازرگانان برای طلا به عنوان یک ارز جهانی در سراسر دنیا ارزش قائل بودند. تقریباً هر جامعه‌ای از طلا به عنوان نماد ثروت، اعتبار یا قدرت استفاده کرده است و دنیای مدرن نیز تفاوتی ندارد. چه حلقه ازدواج باشد، چه جوایز یا حتی پول، مواد کمی به اندازه طلا در زندگی ما جایگاه برجسته‌ای را دارند.

تا دهه 1970، آفریقای جنوبی تولیدکننده غالب طلا بود و در حدود دو سوم طلای جهان را تولید می‌کرد. اما به مرور به دلایل مختلف، دوران اوج خود را از دست داد و کشورهای دیگر جایگزین آن شدند. اکنون بزرگترین استخراج‌کنندگان طلای جهان، آفریقای جنوبی، ایالات متحده، چین، استرالیا و روسیه هستند. در سال 2020 چین بیشترین میزان طلا را با حدود 440 تن در سال تولید کرده است.

در نمودار زیر تغییرات قیمت فلز طلا در 10 سال گذشته نشان داده شده است:

پلاتینیوم

پلاتینیوم (به انگلیسی Platinum) یک عنصر شیمیایی با نماید Pt و عدد اتمی 78 است که عضوی از گروه عناصر پلاتین می‌باشد. این عنصر یکی از عناصر کمیاب در پوسته زمین است که سالانه تنها چند صد تن از آن تولید می‌شود.

پلاتینیوم که همنام فلزات گروه پلاتین است، بدترین عملکرد را در بازار داشته و از رسوایی آلایندگی فولکس واگن ضربه زیادی خورده است و جای خود را به پالادیوم داده است. استفاده اولیه پلاتین در مبدل‌های کاتالیزوری برای وسایل نقلیه دیزلی است. طبق گزارش‌ها 45 درصد از پلاتین فروخته شده در سال 2014 به صنعت خودرو اختصاص یافت. ذخایر پلاتین عمدتاً در آفریقای جنوبی متمرکز است و این کشور حدود سه چهارم تقاضای جهان را تامین می‌کند.

پرسش و پاسخ