با توجه به قرارگیری بسیاری از مناطق ایران بر روی گسل‌های پهناور، احتمالاً همه ما بارها آوارهای بتنی ساختمان‌ها و برج‌های بلند تخریب شده را دیده‌ایم. به همین دلیل در مناطق زلزله خیز باید ساختمان‌ها از مقاومت بسیار زیادی برخوردار باشند تا بتوانند در مقابل زلزله‌های قدرتمند، مقاومت کنند. هر ساختمانی در زمان ساخت به فونداسیون‌های متعددی نیاز دارد تا مقاومتش بالاتر برود، که یکی از آنها داربست زیر بتن می‌باشد. در این مقاله با صباپروفیل همراه باشید تا به بررسی بیشتر این نوع داربست‌ها بپردازیم
داربست زیر بتنی چیست؟
داربست زیر بتنی (Under-slab shoring) یک سازه فلزی است که در زیر بتن قرار گرفته و به منظور تقویت و افزایش مقاومت بتن در برابر نیروی فشار بتن بر روی سازه استفاده می‌شود. با استفاده از داربست زیر بتنی می‌توان به طور قابل توجهی مقاومت و استحکام سازه را افزایش داد. این سازه شامل تیر لوله‌های داربست فلزی است که به صورت عمود بر جهت طولی زیر سازه ساختمان قرار می‌گیرند.
داربست زیر بتنی به عنوان یک پشته فلزی یا فونداسیون عمل می‌کند و باعث افزایش مقاومت ساختمان در برابر نابودی ناشی از نقص در بتن می‌شود. انتخاب نوع فونداسیون مناسب برای هر پروژه ساختمانی به عوامل مختلفی مانند نوع خاک، وزن سازه، ارتفاع، بارهای وارده و ریسک مالی پروژه بستگی دارد.
دو توع رایج فنداسیون عبارتند از شمع بتنی و داربست زیر بتن. این نوع از داربست‌ها سازه‌هایی فلزی هستند که برای قالب بندی بتن و به عنوان زیر ساز بتن به کار می‌روند. با توجه به این که این سازه‌ها به جای شمع مورد استفاده قرار می‌گیرند به آنها شمع بتن، زیر پودری و یا کفراژ زیر بتن نیز گفته می‌شود.
معمولاً در پروژه‌های با ریسک مالی زیاد یا ساختمان‌هایی که با انسان‌های زیادی سر و کار دارند از شمع بتنی استفاده می‌شود. این فونداسیون زمانی انتخاب می‌گردد که خاک تحمل بار و مقاومت برش بسیار محدودی دارد. اما در برخی موارد مانند ارتفاع بیش از ۳ متر، کنسول سقف و یا سقف‌های ضخیم امکان استفاده از شمع نیست. لذا داربست‌های زیر بتن به کمک معماران و پیمانکاران ساختمانی می‌آیند.
پس داربست زیر بتن، یکی از انواع لوله داربست است که مهمترین کاربرد آن استفاده در زیر بتن به عنوان شمع است. اغلب این نوع داربست را در ساختمان‌هایی استفاده می‌کنند که امکان نصب و استفاده از شمع‌ها وجود ندارد. قیمت لوله داربست تاثیر زیادی بر قیمت نهایی داربست زیر بتن می‌گذارد.
داربست زیر بتن یکی از گران قیمت‌ترین انواع داربست فلزی است.
شمع بتنی:
- مناسب برای پروژه‌های گران و با ریسک مالی زیاد
- مناسب برای ساختمان‌هایی که با انسان‌های زیادی سر و کار دارند.
- مناسب برای خاک‌هایی با تحمل بار و مقاومت برش محدود
داربست زیر بتن:
- مناسب برای مواقعی که امکان استفاده از شمع وجود ندارد.
- مناسب برای ارتفاع بیش از 3 متر، کنسول سقف و سقف‌های ضخیم
- هزینه بالا
- نیاز به تخصص و مهارت برای نصب
- زمان‌بر بودن نصب
با توجه به اینکه داربست‌های زیر بتنی جایگزین شمع‌ها هستند از اهمیت بالایی برخوردار هستند و باید شیوه بستن قالب‌ها و درزها توسط افراد حرفه‌ای مورد بازبینی قرار گیرد و سپس در صورت اطمینان از درستی کار، اقدام به بتن ریزی شود. اهمیت این موارد به این دلیل است که فرایند قالب بندی و آرماتور بندی همچنین عملیات بتن ریزی از هزینه بالایی برخوردار است و داربست زیر بتن این وظیفه را دارد که بارهای وارد شده را تحمل نماید. در صورت بروز هرگونه مشکلی، تمام عملیات بتن ریزی متوقف شده و باعث ایجاد ضررهای زیادی به سازنده خواهد شد. با توجه به اینکه به شکل معمول گروه‌های قالب بندی و نصب داربست با یکدیگر کار می‌کنند هر چقدر هم که تیم بستن داربست حرفه‌ای عمل کنند، قالب بندها باید همه موارد را چک کنند در غیر این صورت با وجود هر مشکلی همه مسئولیت برعهده قالب بند خواهد بود.
کاربرد داربست زیر بتنی
در سازه‌هایی که ارتفاع آنها بیش از حد مجاز برای استفاده از شمع‌ها است، از داربست زیر بتنی برای پشتیبانی از بتن تازه در ارتفاعات بالا استفاده می‌شود. این امر به حفظ استحکام و پایداری سازه در حین بتن‌ریزی و همچنین جلوگیری از فرو ریختن بتن کمک می‌کند. در سازه‌هایی که ضخامت بتن آنها نیز زیاد است، وزن بتن می‌تواند به طور قابل توجهی زیاد باشد. داربست زیر بتنی به عنوان یک سیستم پشتیبانی عمل می‌کند و از بتن تازه در برابر تنش‌ها و بارهای وارده محافظت می‌کند. این امر به جلوگیری از ترک خوردگی و آسیب دیدگی بتن در حین گیرش و سخت شدن کمک می‌کند.
داربست زیر بتنی می‌تواند به ایجاد سطحی صاف و یکنواخت برای بتن‌ریزی کمک کند. این امر به نوبه خود به افزایش کیفیت و زیبایی سازه کمک می‌کند. همچنین در ساخت پل‌ها، از داربست زیر بتنی برای پشتیبانی از بتن عرشه پل و همچنین تیرها و ستون‌ها استفاده می‌شود. این امر به حفظ استحکام و پایداری پل در حین ساخت و همچنین در طول عمر آن کمک می‌کند.
در ساخت تونل‌ها نیز از داربست زیر بتنی برای پشتیبانی از بتن سقف و دیوارها استفاده می‌شود. این امر به حفظ استحکام و پایداری تونل در حین ساخت و همچنین در طول عمر آن کمک می‌کند.
در ساختمان‌هایی که سقف‌های بلند دارند، از داربست زیر بتنی برای پشتیبانی از بتن سقف استفاده می‌شود. این موضوع به حفظ استحکام و پایداری سقف در حین ساخت و همچنین در طول عمر آن کمک می‌کند.
در مجموع، داربست زیر بتنی یک ابزار بسیار مهم در ساخت و ساز است که می‌تواند در پروژه‌ها مورد استفاده قرار گیرد. موارد کاربرد این نوع داربست به صورت لیست‌وار عبارتند از:
- سازه‌های با ارتفاع زیاد
- سازه‌های با ضخامت بتن زیاد
- سازه‌هایی که نیاز به سطح صاف و یکنواخت برای بتن‌ریزی دارند.
- پل‌ها
- تونل‌ها
- سقف‌های بلند
انواع داربست زیر سقف بتن
از داربست فلزی برای ساخت داربست زیر سقف بتن استفاده می‌شود. داربست چکشی و داربست مثلثی، مطمئن‌ترین و پرکاربردترین انواع داربست فلزی در این زمینه هستند.
داربست چکشی که به عنوان داربست لوله و کوپلر نیز شناخته می‌شود، یک داربست بسیار متنوع و سازگار است که برای ایجاد ساختاری مقاوم به اتصال لوله‌ها و کوپلرها متکی است. این داربست به طور گسترده‌ای در طیف وسیعی از پروژه‌های ساختمانی، هم برای نوسازی در مقیاس کوچک و هم برای توسعه زیرساختی در مقیاس بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. انعطاف پذیری داربست چکشی آن را به انتخابی ارجح برای پیمانکاران و کارگران این صنعت تبدیل می‌کند.
داربست مثلثی یک داربست موقت است که برای استفاده در سازه‌هایی با ارتفاع بسیار زیاد به کار می‌رود مانند ساخت پل، سقف‌های با ارتفاع زیاد و ساختمان‌های با سقف‌های بلند مانند سوله‌های بزرگ. اسکافلد از مدل های محکم و مقاوم داربست‌ها بوده و نسبت به سایر مدل‌های داربست مقرون به صرفه‌تر نیز هست. تحمل بار داربست مثلثی به بیش از ۱۴ تن یا بیشتر می‌رسد. این نوع داربست از نوع داربست مدولار می‌باشد؛ یعنی از اجزاء مختلفی است که در محل نصب سرهم‌بندی شده و یک سیستم را تشکیل می‌دهند. طبقه‌بندی و دسته‌بندی های مختلفی از داربست وجود دارد، اما وقتی صحبت از ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین آنها می‌شود، انواع آن مدولار مطرح می‌شود.
نحوه نصب داربست زیر بتن
نصب داربست زیر بتن به ۲ روش انجام می‌شود که انتخاب هر کدام از این روش‌ها به ارتفاع زیرسازی بتن بستگی دارد. در روش نخست اگر وزن سازه کم باشد اما در ارتفاع زیادی قرار گرفته باشد نصب داربست براساس ارتفاعی که شمع بتواند بر روی آن ارتفاع قرار بگیرد انجام می‌گیرد و پس از آن نوبت به گذاشتن تخته بنایی رسیده و بعد می‌توانید شمع‌ها را بر روی آن تخته‌ها قرار دهید.
روش دوم: این شیوه بهتر و قابل قبول‌تر از نوع اول است به این دلیل که باید تراز روی زمین را تا تراز زیر سقف براساس ضخامتی که قالب چهار گوش دارد محاسبه کرده و به شکل کامل با داربست برای قالب بندی آماده کرد. هر کدام از این روش‌ها در نوع خود مزایا و معایبی را به دنبال دارند و از آن در کفراژبندی داربست نیز استفاده می‌شود.
مزایای داربست زیر بتنی
داربست زیر بتن به عنوان یک پشتیبان اصلی برای بتن کاربرد دارد و وظیفه آن این است که بتن را در زمان خشک شدن نگه دارد و از آن در برابر تغییرات حرارتی و سایر شرایط محیطی محافظت کند. همچنین اسکافلد زیر بتن مانع از ترکیدگی و تغییر شکل بتن می‌شود. با استفاده از این سازه، عمق و عرض بتن افزایش می‌یابد در نتیجه قوی‌تر و پایدارتر خواهد بود.
استفاده از داربست فلزی زیر بتنی برای بالا بردن استحکام سازه‌های عادی و مخصوصاً سازه‌هایی که روی آنها سرمایه گزاری زیادی شده، بسیار ضرروی است. زیرا که از خطرات احتمالی که باعث ریزش و یا کج شدن فرو ریختن سازه می‌شود جلوگیری می‌کنند و پشتوانه خوبی برای نگهداری سازه‌ها است. عواملی چون تغییرات آب هوایی، سرد و گرم شدن هوا و زلزله باعث وقوع خطرات احتمالی می‌شود که با داربست زیر بتنی می‌توان از این خطرات جلوگیری کرد. در ادامه مزایای این نوع داربست ذکر خواهند شد.
- افزایش مقاومت و استحکام سازه
- ایجاد سطحی صاف و یکنواخت برای بتن‌ریزی
- کاهش احتمال ترک خوردگی و آسیب دیدگی بتن
- افزایش سرعت و راندمان بتن‌ریزی
- ایجاد محیط امن برای کارگران
معایب داربست زیر بتنی
- هزینه بالا
- نیاز به تخصص و مهارت برای نصب
- زمان‌بر بودن نصب
جمع‌بندی
داربست زیر بتن نوعی داربست فلزی برای زیر سازی سازه‌های بتنی است که بتن ریزی در سطح وسیع و سنگینی انجام می‌شود. از انواع داربست‌های زیر بتن می‌توان به داربست مثلثی و داربست چکشی اشاره کرد. این داربست به عنوان یک سیستم پشتیبانی عمل می‌کند و از بتن تازه در برابر تنش‌ها و بارهای وارده محافظت می‌کند.
لوله داربست, مقالات در گروه صبا | نویسنده : امید مرادی | بروزرسانی : 28 بهمن 1402
