همه‌ی انواع فریم‌های دوچرخه با یک شکل، طراحی و ماد‌ه‌ی اولیه ساخته نمی‌شود اما ویژگی مهم و کلیدی که در طراحی تمامی آن‌ها باید مد نظر قرار بگیرد استحکام بالا فریم در عین سبک وزنی است. میزان این استحکام و مقاومت با فاکتورهای مختلفی سنجیده می‌شود. نکته‌ای که بعد از استحکام  اهمیت پیدا می‌کند قطعا ظاهر و طراحی دوچرخه است. عموما از لوله و پروفیل‌ها چه فلزی و چه غیرفلزی بسته به مورد مصرف دوچرخه، برای ساخت بدنه استفاده می‌کنند. لوله و پروفیل مبلی، آلومینیومی و تیتانیومی معمول‌ترین‌ نمونه آن‌ها هستند. گاهی هم از ترکیب چندین فلز و آلیاژ گوناگون برای ساخت یک دوچرخه استفاده می‌شودیا به عبارت دقیق‌تر برای ساخت هر قسمت از دوچرخه از یک نوع خاص لوله استفاده می‌شود. در ادامه توضیح خواهیم داد کدام یک از انواع این مقاطع برای دوچرخه کاربردی‌تر و متداول‌تر هستند و هرکدام چه محاسن و معایبی دارند.

لوله و پروفیل مبلی برای ساخت دوچرخه

گرچه دوچرخه‌ های اولیه با چوب ساخته میشدند اما فولاد هم در این زمینه قدمت طولانی دارد. فولاد اولین فلزی بود که در دهه‌ی 1800 تا 1990 میلادی از آن برای ساخت دوچرخه استفاده میشد. امروز هم حتی با وجود مواد اولیه‌ متنوع و آلیاژهای جدید با ویژگی‌هایی خاص و منحصر به فرد، همچنان ساخت دوچرخه با آهن بسیار رواج دارد و لوله و پروفیل مبلی از جمله مستحکم‌ترین، بادوام‌ترین و قابل اعتمادترین مواد اولیه برای ساخت دوچرخه هستند. یکی از مهم‌ترین دلایل محبوبیت لوله مبلی در صنعت دوچرخه‌سازی، قابلیت ترمیم رنگ دوچرخه و بدنه آن است. در تصادفات شدید قطعا بدنه‌ی فولادی دوچرخه مبلی هم دچار آسیب می‌شود اما همان‌طور که پیشتر هم به آن اشاره کردیم نکته مهم و علت اصلی تمایز این محصول با سایر آلیاژها قابلیت ترمیم است.

گرچه امروز دیگر لوله و پروفیل مبلی ماده‌ی اولیه‌ی محبوب و مورد نظر همه‌ی تولیدکنندگان برای ساخت بدنه دوچرخه نیست اما هنوز هم طرفدارهای خاص خود را دارد. برای ساخت دوچرخه‌های مدرن فولادی معمولا از لوله و پروفیل‌های کم ضخامت‌تر استفاده می‌شود. با استفاده از این مقاطع هم وزن نهایی دوچرخه کمتر می‌شود و هم قیمت پروفیل مبلی مصرفی به واسطه‌ی وزن کمش پایین‌تر خواهد آمد. ضخیم‌ترین انواع پروفیل سبک عملکرد و استحکام بهتری در برابر ضربات شدید دارند اما به همان نسبت وزن بیشتری هم در مقایسه با سایر مواد اولیه‌ی مصرفی خواهند داشت.

لوله و پروفیل آلومینیومی و تیتانیوم و ساخت دوچرخه

ساخت دوچرخه با پروفیل مبلی1.دوچرخه آلومینیومی

تولیدکنندگان دوچرخه از سال 1970 میلادی شروع به ساخت دوچرخه با مقاطع آلومینیومی کردند و از حدود سال‌های 1990 دوچرخه‌های آلومینیومی جایگزین نمونه‌های فولادی شدند. آلومینیوم با کیفیت و ویژگی‌های منحصر به فردش توجه بسیاری از تولیدکنندگان را به خود جلب کرد و کم‌کم دوچرخه‌های آلومینیومی به محصولاتی کاربردی و محبوب تبدیل شدند.

آلومینیوم سبک‌تر از فولاد است طبیعتا وزن دوچرخه آلومینیومی هم کمتر از نمونه فولادی است، به اندازه‌ی کافی برای ساخت دوچرخه استحکام دارد، بسیار فرآیندپذیر است و از همه مهم‌تر قیمت مقاطع آلومینیومی نیز چون قیمت پروفیل سبک برای تولید دوچرخه مقرون‌به‌صرفه است. علاوه بر تمام این موارد آلومینیوم ضدزنگ هم هست و نیازی به آبکاری  یا پوشش ثانویه به عنوان محافظ بدنه دوچرخه ندارند و به صورت طبیعی دربرابر زنگ‌زدگی مقاوم هستند.

مقاطع آلومینیومی نیز در انواع رده‌ها و سایزها تولید می‌شوند. نوع دقیق مقطع به واسطه‌ی مورد مصرف دوچرخه تعیین می‌شود. برای ایجاد اتصال بین قطعات آلومینیومی دوچرخه، راه‌های مختلفی وجود دارد که معمول‌ترین آن‌ها جوشکاری و استفاده از بست است. بی‌شک جوشکاری به ابزار و مهارت بیشتری نیاز دارد و بیشتر برای تولید در مقیاس کلان و صنعتی استفاده می‌شود.

قطعا نکات منفی هم درمورد دوچرخه‌های آلومینیومی وجود دارد. اول این که مقاطع آلومینیوم خشک‌تر از نمونه‌های فولادی و یا حتی تیتانیومی هستند. این باعث می‌شود بدنه‌ی دوچرخه لرزش‌های حاصل از ناهمواری‌های زمین را باشدت زیادی به دوچرخه‌سوار منتقل کند و طبیعتا دوچرخه، سواری راحتی نخواهد داشت. دومین مورد درباره‌ی عملکرد دوچرخه تحت تعمیر است. نوسازی دوچرخه‌‌ آلومینیومی بسیار چالش‌برانگیز است. جوشکاری آن در مقایسه با فولاد به ابزار و تجهیزات بیشتری نیاز دارد و گاهی حتی تعمیرات آن یا نشدنی است و یا از لحاظ اقتصادی غیرمنطقی است. قیمت اولیه آلومینیوم به علاوه‌ی فرآیند تولید پرهزینه‌ی آن باعث شده نهایتا دوچرخه‌های آلومینیومی گران‌قیمت‌تر از نمونه‌های فولادی باشند.

دوچرخه تیتانیومی

تیتانیوم اما ترکیبی شگفت‌انگیز بین فولاد و آلومینیوم است. مقطعی سبک وزن اما در عین حال مقاوم که دچار زنگ‌زدگی هم نمی‌شود. مقاومت مقاطع تیتانیومی در برابر زنگ‌زدگی به حدی زیاد است که حتی در رطوبت بالا و محیط‌های مستعد خوردگی هم دچار مشکل نمی‌شود. چگالی آن تقریبا نصف لوله و پروفیل مبلی است اما مقاومت و ماندگاری آن قابل مقایسه با فولاد است. به‌لطف این استحکام و مقاومت بالا و البته مقاومت خوبی که دربرابر زنگ‌زدگی دارد عمر مفید آن بسیار طولانی است. به‌قدری طولانی که یک فریم تیتانیومی خوش‌ساخت، با نگه‌داری اصولی و کمی مراقبت می‌تواند دوچرخه‌ای مادام‌العمر برای مصرف‌کننده باشد.

برخلاف آلومینیوم، تیتانیوم جذب ضربه‌ی خوبی دارد و باکنترل لرزش‌های ناشی از ناهمواری‌های کف، سواری باکیفیتی ارائه می‌دهد. جوش‌پذیری تیتانیوم باعث شده فریم‌های آن زمان تولید و تعمیر عملکرد بسیار خوبی داشته باشد.دوچرخه تیتانیومی اما گران قیمت‌تر از دو نمونه‌ی قبلی است. علت این اختلاف قیمت در قیمت اولیه و هم تخصصی بودن تمام فرآیندها است.

برای ساخت دوچرخه کدام ویژگی‌های ماده‌ی اولیه حائز اهمیت است؟

در واقع این فرآیند تولید و نیاز بازار است که شکل و جنس فریم دوچرخه را تعیین می‌کند در نتیجه با بررسی چند ویژگی مهم و کلیدی در مورد هر کدام از این مواد می‌توان به درستی به پرسش مطرح شده پاسخ داد.

1.وزن

برای کاهش وزن نهایی دوچرخه از انواع و اقسام روش‌ها و راهکارهای عجیب استفاده کرده‌اند. وزن و قیمت دوچرخه با هم رابطه‌ی معکوس دارد، هرچه وزن نهایی دوچرخه کمتر باشد قیمت آن بالاتر خواهد بود. در مورد دوچرخه‌های تولیدشده با پروفیل و لوله مبلی که ضخامت تاثیر زیادی بر وزن آن دارد، کاهش ضخامت با هدف کاهش وزن تا حد استانداردی امکان‌پذیر است. گرچه این مقاطع با وجود ضخامت کم و ظرافتشان همچنان مقاوم هستند اما ضخامت‌های خیلی کم آن در برابر ضربات آسیب‌پذیر می‌شود.

2.طراحی و هندسه

طراحی بدنه‌ی دوچرخه با توجه به نوع آن انجام می‌شود. در دوچرخه‌های شهری زین و فرمان با زاویه‌ی باز نسبت به هم قرار گرفته‌اند. فاصله‌ی زین تا رکاب آن‌ها در مقایسه با دوچرخه‌های کوهستان کمتر است. در دوچرخه‌های شهری از ورق روغنی برای ایجاد پوشش محافظ بر روی زنجیر و ساخت گلگیر هم استفاده می‌شود. این پوشش در روزهای بارانی مانع از پخش گل و لای می‌شود. انحنا و خمیدگی در بدنه‌ی دوچرخه‌های شهری بیشتر است. لوله افقی که دسته این دوچرخه را به زین متصل می‌کند به قسمت پایینی لوله زین اتصال داده می‌شود تا سوار و پیاده شدن برای دوچرخه‌سوار در محیط شهری ساده‌تر باشد. در دوچرخه‌های کوهستان اما این لوله افقی با زاویه نزدیک به 90 درجه با هدف ایجاد مقاومت بیشتر به زین متصل می‌شود. به همین خاطر است که طراحی از جانب دوچرخه ساز تنها تا حد مشخصی قابل تغییر است.

3.کیفیت جوش و اتصالات

ساخت دوچرخه با لوله مبلیسه راه مفید و کاربردی برای متصل کردن لوله و پروفیل بدنه‌ی دوچرخه وجود دارد.

  • لوله دوچرخه با جوشکاری به هم متصل بشوند.
  • با نقره و برنج قطعات به هم لحیم بشوند.
  • از بست و اتصالات استفاده بشود.

هرکدام از این روش‌ها طرفداران خاص خود را دارند. اغلب از جوشکاری TIG برای این منظور استفاده می‌شود که هم ارزان قیمت است و هم اتصال سخت و پایداری به وجود می‌آورد. ورق روغنی که ماده‌ی اولیه‌ی ساخت لوله و پروفیل مبلی است در ضخامت‌های خیلی کم برای ذوب دچار مشکل می‌شود اما با استفاده از جوش TIG این مشکل دیگر وجود نخواهد داشت.

4.لوله و پروفیل مصرفی

بهترین نمونه‌ی لوله و پروفیل برای ساخت بدنه دوچرخه حتی با بهترین مواد اولیه، پیچیده‌ترین طراحی و فرآیند تولید، ساده‌ترین آن‌هاست. معمولا برای این منظور، لوله و پروفیل‌ها به صورت صاف و با کمترین انحنا و خم مورد استفاده قرار می‌گیرند و تنها از جوشکاری برای ایجاد اتصال بین آن‌ها استفاده می‌شود. لوله و پروفیل‌های مبلی هم بسیار فرآیندپذیرند، هم با جوشکاری بسیار محکم به هم متصل می‌شوند، هم به واسطه‌ی کیفیت سطحی بالایی که دارند مناسب برای انواع رنگ‌کاری و آبکاری هستند. قیمت مناسب و مقرون‌به‌صرفه‌ی آن‌ها درکنار چندین ویژگی مناسب و کاربردی دیگر باعث شده با وجود موادی چون آلومینیوم و تیتانیوم لوله و پروفیل‌های سبک همچنان یکی از پرطرفدارترین‌ها برای ساخت دوچرخه باشد.

مزایای پروفیل سبک برای ساخت دوچرخه

ساخت فرم و بدنه‌ی دوچرخه با استفاده از پروفیل سبک مزایای زیادی دارد و می‌تواند ویژگی‌های مطلوب زیادی در آن ایجاد کند. به همین دلیل است که همچنان انتخاب محبوب بخش بزرگی از علاقه‌مندان به دوچرخه است. در ادامه به چند مورد از این ویژگی‌های مثبت و مناسب اشاره خواهیم کرد.

کاهش وزن

همان طور که می‌دانید و از نام پروفیل سبک نیز پیدا است وزن بسیار کمی دارد. طبیعتا فرم ساخته شده از آن نیز سبک وزن خواهد بود. این ویژگی به طور قابل توجهی وزن کلی قاب دوچرخه را کاهش می‌دهد و چابکی و قدرت مانور آن را بالا می‌برد.

استحکام و دوام

گرچه پروفیل‌های سبک ضخامت و وزن کمی دارند اما نسبت مقاومت به وزنشان بسیار مطلوب است. به این معنا که علیرغم کاهش ضخامت دیواره‌، این پروفیل‌ها استحکام و دوام فوق‌العاده‌ای دارند. به لطف همین ویژگی می‌توان فرمی سبک، مقاوم و بادوام تولید نمود.

قیمت به صرفه

به طور کلی قیمت آهن در مقایسه با سایر فلزاتی که برای ساخت فرم دوچرخه مورد استفاده قرار می‌گیرد، بسیار مناسب و مقرون به صرفه است. علاوه‌بر این قیمت پروفیل سبک براساس وزن آن محاسبه می‌شود. وزن کم این مقاطع در کنار قیمت پایه ارزان باعث شده نهایتا قیمت هر شاخه از این مقطع مخصوصا در مقایسه با سایر پروفیل‌ها بسیار به‌صرفه باشد.

سواری باکیفیت

منظور از سواری باکیفیت این است که بدنه و فرم دوچرخه می‌تواند به طور موثر لرزش‌های جاده، دست اندازها و سایر ناهمواری‌های کف را جذب کند تا دوچرخه سوار بتواند سواری دلپذیر و راحتی را تجربه کند. کفیت سواری تا حد زیادی به طراحی فرم دوچرخه و انتخاب مواد اولیه بستگی دارد. انعطاف‌پذیری خوب پروفیل سبک اجازه می‌دهد تا بدنه تنش‌های وارده را جذب و پخش کند و از انتقال مستقیم آنها به دوچرخه سوار جلوگیری کند.

قابلیت شخصی‌سازی

استفاده از پروفیل سبک برای ساخت بدنه دوچرخه امکان سفارشی‌سازی و شخصی‌سازی را هم فراهم می‌کند. به این شکل طراح قادر خواهد بود محصولی مطابق با ترجیحات و نیازهای افراد مختلف با سلیقه‌های متفاوت تولید کند.

جمع‌بندی

فریم‌های فولادی برای دهه‌ها محبوب‌ترین انتخاب دوچرخه‌سواران بودند و همچنان هم به لطف مجموعه‌ی خواص و ویژگی‌های بی‌نظیرشان یکی از بهترین‌ها هستند. دوچرخه‌های با فریم فولادی بسیار مقاوم و ماندگار هستند، دوچرخه‌سوار با آن‌ها سواری راحت و باکیفیتی را تجربه می‌کند، در صورت آسیب دیدن با کمترین هزینه می‌توان آن‌ها را تعمیر کرد و حتی بعد از اتمام عمر مفید، قابل بازیافت هستند و صدمه‌ای به طبیعت وارد نمی‌کنند. مهم‌ترین ویژگی اما که باعث شده استفاده از لوله و پروفیل مبلی برای ساخت دوچرخه بسیار مناسب و مقرون به صرفه باشد این است که تمام این‌ها، ویژگی‌های محصولی ارزان قیمت است. برای جاده، استفاده روزمره و یا حتی تفریحی، دوچرخه فولادی می‌تواند تجربه سواری راحت و لذت‌بخشی برای شما ایجاد کند.

 

مشاهده لیست قیمت پروفیل

مشاهده لیست قیمت پروفیل سبک

مشاهده لیست قیمت پروفیل در و پنجره

پرسش و پاسخ

برای ساخت دوچرخه از چه فلزی استفاده می‌شود؟

به شکل معمول از چندین نوع فلز و آلیاژ مثل فولاد، آلومینیوم، تیتانیوم، فیبرکربن، منیزیم و استیل برای ساخت دوچرخه استفاده می‌شود. انتخاب دقیق و درست اما به فاکتورهایی چون ویژگی‌های مورد نظر، مورد مصرف دوچرخه و بودجه بستگی دارد. همان‌طور که پیشتر هم به آن اشاره کردیم گاها برای ساخت هر بخش و دوچرخه از یک فلز استفاده می‌شود. فلزی که با توجه به قطعه تولیدی می‌تواند عملکرد بهتری داشته باشد.

فریم دوچرخه چیست؟

فریم جز اصلی ساختار دوچرخه است که اسکلت و بدنه آن را می‌سازد. به عبارتی تمامی اجزا یا به فریم متصل و یا روی آن سوار می‌شون، اجزایی چون چرخ‌ها، ترمز، زین و فرمان. در واقع فریم تعیین‌کننده‌ی طراحی، هندسه و مورد مصرف دوچرخه است.

آیا ساخت دوچرخه با لوله گاز امکان‌پذیر است؟

بله، از لوله گاز هم مثل هر نوع مقطع دیگری می‌توان به عنوان مقطع مصرفی برای ساخت بدنه دوچرخه استفاده کرد اما نه ماده اولیه معمولی برای این منظور است و نه عملکرد مناسبی در این جایگاه دارد. فریم دوچرخه باید مقاوم، بادوام و سبک وزن باشد و بتواند نیروی وارد شده حین سواری را به خوبی در کل بدنه توزیع کند. به طور کلی لوله گاز برای استفاده به این منظور طراحی نشده و نمی‌تواند عملکرد مناسبی تحت تنش‌های وارد شده حین دوچرخه‌سواری داشته باشد به علاوه‌ی این که بسیار هم سنگین است. سبک وزن بودن دوچرخه نکته بسیار مهمی است چرا که وزن زیاد آن باعث می‌شود بخش بزرگی از انرژی دوچرخه‌سوار هدر برود.

 

 

 

لوله و پروفیل مبلی, مقالات در گروه صبا | نویسنده : سروناز خسروی راد | بروزرسانی : 16 آبان 1402