خم لوله و پروفیل به فرآیندی اطلاق می شود که طی آن با توجه به نیاز مصرف کننده، در امتداد طول تغییراتی در زاویه لوله و پروفیل ایجاد می شود. از روش های مختلف و ماشین های متفاوتی برای خمکاری لوله و پروفیل استفاده می شود که هر کدام مزایا، معایب و کیفیت مشخصی دارند اما ثابت و یک طرفه بودن این فرآیند، نکته ای است که فارغ از روش انجام، باید درنظر داشته باشیم. چهار روش متداول و کاربردی برای خم لوله و پروفیل وجود دارد که می توان آن ها را براساس پیچیدگی فرآیندشان هم به صورت مجزا گروه بندی کرد. دقت و ظرافت خم ایجاد شده در روش های مختلف متفاوت است و مصرف کننده با توجه به هدف و کاربرد لوله خود می تواند بهترین و مناسب ترین را انتخاب کند.
1.خمکاری فشاری: 
همان طور که از نام این فرآیند هم مشخص است در این روش خم لوله و پروفیل، از نیروی فشار برای ایجاد تغییر شکل در مقاطع استفاده می شود. این روش یکی از ساده ترین روش های خمکاری است که عموما برای لوله های کاندوئیت که خم های ساده با زاویه های کم دارد مورد استفاده قرار می گیرد. خمکاری فشاری به کمک 5 ابزار کلیدی انجام می شود: 1.قالب خم 2.قالب گیره 3.قالب فشار 4.قالب دنباله ی خم 5.مندرل قالب خم اصلی ترین بخش دستگاه خمکاری در این روش است که فشار را به نمونه ی مورد نظر برای ایجاد تغییرات زاویه ای مورد نظر وارد می کند، در حالی که قالب گیره نمونه را در جای خود و درون قالب خم نگه می دارد. قالب دنباله ی خم هم در بخش انتهایی نقطه خم قرار می گیرد تا از بروز عیوب احتمالی در این نقطه جلوگیری کند. این سه ابزار در بخش خارجی لوله قرار می گیرند اما مندرل درون لوله قرار دارد تا با ایجاد فشار در بخش داخلی آن مانع از شکستگی یا تخت شدن لوله و پروفیل بشود. روش خمکاری فشاری دو مزیت عمده دارد که هم سازنده و هم مصرف کننده ی نهایی از آن بهره مند می شوند. اول این که بسیار ساده است و به ابزار و وسایل پیچیده ای نیاز ندارد و دوم این که روشی بسیار دقیق است، اما این روش خم لوله هم مشابه هر فرآیند دیگری نقطه ضعف هایی دارد. همین فرآیند ساده که خود نقطه ی قوت است در شرایطی که اجازه ی ایجاد خم های چند زاویه ای و پیچیده را به اپراتور نمی دهد نقطه ضعف محسوب می شود به علاوه ی این که خمکاری فشاری فرآیندی زمان بر و نسبتا طولانی است.
2.خمکاری کششی چرخشی: چالش اصلی در این روش، ثابت نگه داشتن ابعاد لوله حین انجام خم است. مشابه روش قبلی در این روش هم نمی توان خم های پیچیده ای ایجاد کرد و حتی امکان ایجاد ناهنجاری های برگشت ناپذیر هم طی آن وجود دارد. این ناهنجاری ها همان طور که گفتیم یا برگشت ناپذیر است یا اصلاح آن کار بسیار دشواری است اما به صورت کلی احتمال بروز خطا بسیار کم است چرا که نمونه حین خم با گیره هایی محافظت می شود. به لطف این گیره ها و قالب های محافظ می توان زاویه های تند و البته دقیق در لوله ها بدون بروز ایراد و اشکال ایجاد کرد. خمکاری کششی چرخشی به طور خاص برای لوله هایی مناسب و کاربردی است که فشار سیالات به طور دائمی داخل آن وجود داشته باشد. غیر از این مورد از این روش عموما برای تغییر زاویه ی لوله و پروفیل سبک که برای ساخت نرده های ساختمان، دسته ی دوچرخه و مواردی شبیه به این هاست، استفاده می شود.
3.خمکاری غلتکی: 
ویژگی متمایز کننده ی این روش در مقایسه با سایر روش های خمکاری که پیش تر به آن ها اشاره کردیم غلتک هایی است که به طور مدام در گردش هستند. از این روش نه فقط برای خمکاری لوله و پروفیل بلکه برای ایجاد خم در ورق روغنی و سیاه هم استفاده می شود. اسم دستگاه مصرفی در این روش غلتک زاویه ای است. این دستگاه کاربردهای بسیار متنوعی دارد اما عموما با ایجاد تغییراتی از آن برای خم ورق های فولادی استفاده می کنند. عامل محدود کننده در این روش ظرفیت دستگاه و جنس مقطع یا ورق است. هر دستگاه ظرفیت مشخصی دارد، در صورتی که ضخامت از حد استاندارد آن بالاتر باشد فرآیند خمکاری با مشکل همراه خواهد شد. علاوه بر ضخامت، محدودیت هایی برای استفاده از لوله و پروفیل استیل دکوراتیو، آلومینیومی و ورق آن ها در این دستگاه وجود دارد. از جمله معمول ترین محصولات خمکاری غلتکی، دوچرخه، موتور، رینگ خودرو و سایر قطعات فلزی گرد است.
4.خمکاری با مندرل: در این روش خمکاری، پیش از هر چیز مندرل درون قطعه ی کار قرار می گیرد. بخشی از مندرل منعطف است و از شکل کانتور پیروی می کند. این به دستگاه خم دوار اجازه می دهد زاویه ی مورد نظر را بدون هیچ گونه آسیبی در لوله ایجاد کند. هدف از استفاده از مندل ایجاد یک پشتیبانی داخلی است. از مندرل نه فقط در دستگاه خمش چرخشی بلکه در تمامی انواع دستگاه های خم می توان استفاده کرد. گرچه هزینه ی استفاده از این دستگاه در مقایسه با سایر روش های خم پروفیل و لوله بیشتر است اما به کمک آن، فرآیند در مدت زمان کوتاه تری انجام می شود و برای مدت زمان طولانی می توان از آن بدون بروز مشکل یا خطا طی فرآیند، استفاده کرد.
فرآیند, مقالات در گروه صبا | نویسنده : سروناز خسروی راد | بروزرسانی : 27 آبان 1402
