پروفیل و لوله گالوانیزه را می توان به دو شکل تولید کرد. روش اول استفاده از ورق روغنی گالوانیزه که در این روش لایه ی گالوانیزه بعد جوش کاری درز در این نقطه از بین می رود و مجددا باید آن را ترمیم کرد و روش دوم گالوانیزه کردن لوله و پروفیل تولید شده از ورق روغنی است که در صورت مناسب بودن کیفیت ورق مقطع، گزینه ی بسیار مناسبی است. برتری این روش نسبت به روش نخست همین عدم نیاز آن به ترمیم و بازسازی مجدد است. در مقایسه با پروفیل و لوله استیل دکوراتیو به عنوان نمونه ی ضدزنگ دیگری از فولاد، ظاهر مقاطع گالوانیزه زیبایی و جلوه ی کمتری دارد همچنین مقاومت آن در برابر زنگ و خوردگی نیز به نسبت کمتر است گرچه این مقاومت نیز خود بستگی به ضخامت لایه ی گالوانیزه و شرایط محیطی دارد اما اصلی ترین تفاوت آن ها در واقع مربوط به قیمت است. قیمت لوله گالوانیزه اختلاف زیادی با نمونه ساده و گالوانیزه نشده، ندارد اما چیزی حدود چهار برابر کمتر از قیمت لوله استیل است. در ادامه قدم به قدم مراحل تولید این نوع لوله و پروفیل گالوانیزه را توضیح خواهیم داد.
آماده سازی سطح مقطع فولادی
پیش از هرچیز لوله و پروفیل سبک تحت یک فرآیند آماده سازی سطحی بسیار دقیق قرار می گیرد. این فرآیند آماده سازی شامل چندین مرحله است که لوله و پروفیل پایه پیش از شروع فرآیند گالوانیزاسیون باید پشت سر بگذارند. تمام این مراحل باید به درستی بر روی مقطع پایه صورت بگیرد تا کاملا برای انجام مرحله ی بعدی آماده بشود. این فرآیند شامل چهار مرحله به شرح زیر است.
1.نخست سطح پروفیل و لوله مبلی با محلولی تیز شسته می شود در واقع این محلول ماده ی خورنده ای است که تمام روغن، گرد و خاک و زائده های روی سطح را به طور کامل از بین می برد.
2.بعد از اتمام کامل و دقیق مرحله ی نخست، لوله و پروفیل مبلی اسیدشویی می شوند. اسید شویی مرحله ای برای بهبود و اصلاح کیفیت سطحی است که طی آن تمامی ناخالصی ها، لکه ها و زنگ آهن از روی سطح فولاد پاک و شسته می شود.
3.مقاطع فولادی با محلولی اسیدی، اسیدشویی می شوند تا تمامی زائده یا پولک هایی که بر روی سطح طی نورد گرم تولید شده از بین برود و سطح مقطع کیفیت مطلوبی به دست آورد.
4.با اتمام مراحل شستوشوی سطحی، سطح فولاد عاری از هر گونه زائده و آلودگی خواهد بود و کلرید آمونیوم روی ماده ای است که از آن بر روی سطح فلز پایه برای جلوگیری از اکسایش سطح شستشو شده استفاده می شود.
غوطه ور کردن مقطع فولادی در روی مذاب
گرچه تمام مراحل و جزئیات در فرآیند گالوانیزاسیون مهم و تعیین کننده هستند اما این مرحله مهم ترین بخش و اصلی ترین دلیل اقبال لوله و پروفیل سبک گالوانیزه در صنعت است. در این مرحله لوله و پروفیل درون حوضی از روی مذاب با دمای 449 درجه سلسیوس یا 840 درجه فارنهایت غوطه ور می شود. به این شکل لایه ای ضخیم و مقاوم از فلز روی بر سطح فلز پایه شکل می گیرد. اما چرا از فلز روی برای این منظور استفاده می شود؟ روی ماده ای است که مانع از عبور آب و رطوبت و تماس آن به سطح فلز پایه می شود همچنین نقش پررنگی بر علت اصلی زنگ زدگی فولاد یعنی اکسایش دارد. روی لایه ی آنودی محافظی است که در معرض اکسیژن و یا اصطکاک و سایش پیش از آهن (فلز پایه) واکنش می دهد. به این حوض روی مذاب، مقداری هم سرب افزوده می شود تا هم حجم مواد افزایش پیدا کند و هم سرب مانع از تشکیل حجم بیشتری از روی بر سطح لوله بشود. گاهی از گالوانیزاسیون سرد هم برای ضدزنگ کردن فولاد استفاده می شود که طی آن سطح لوله تنها با اسپری زینک پوشش داده می شود. عموما گالوانیزه گرم روش متداول تری برای پروفیل و لوله صنعتی و گالوانیزه سرد برای مقاطع سبک است.
خنک و خشک کردن پروفیل و لوله گالوانیزه
بعد از اتمام مرحله ی غوطه وری در حوضچه ی روی مذاب، حال زمان خنک کردن مقاطع گالوانیزه است. عموما از مخازن خنک کننده برای این هدف استفاده می شود. خنک شدن ناگهانی مقاطع به اتمسفر اطراف آن اجازه ی ایجاد اثرات تخریبی را نمی دهد.
کنترل کیفیت:
لوله و پروفیل گالوانیزه هم درست مشابه هر محصول فولادی دیگری بعد از اتمام فرآیند تولیدی تحت سختگیرانه ترین سنجش های کنترل کیفیت قرار می گیرد. در این مرحله تمامی خواص و ویژگی های لوله بررسی می شود تا کاملا مطابق با استاندارد محصول نهایی تولیدی باشد. یک راهکار مشخص برای سنجش کیفیت این محصولات وجود ندارد و هر تولید کننده تکنیک خاص خود را برای کسب اطمینان از کیفیت و مطابق بودن خواص با استانداردها دارد.
سخن پایانی:
لوله و پروفیل های گالوانیزه طی سالیان اخیر به واسطه ی کاربرد متفاوت و متنوعی که دارند تنوانسته اند شهرت خوبی پیدا کنند. از آن ها برای انتقال آب، در کشاورزی، برای ساخت گلخانه، در زیرساخت های مخابرات و … استفاده می شود. مقاطع گالوانیزه بسیار کاربردی هستند چرا که هم در برابر زنگ و خوردگی مقاوم اند و هم دوام بالایی در محیط های باز و سربسته دارند. فرآیند ساده ی تولید و قیمت مناسب، آن ها را به یکی از پرکاربرد ترین ها در صنعت تبدیل کرده است. همان طور که در مقدمه هم به آن اشاره شد قیمت لوله استیل اختلاف چند برابری با نمونه ی گالوانیزه مقاطع فولادی دارد این اختلاف قیمت اما بی دلیل یا توجیه ناپذیر نیست. گرچه هر دو این مقاطع ضد زنگ هستند اما عمر مفید استیل و زیبایی ظاهری آن با اختلاف زیادی بیشتر از لوله و پروفیل های گالوانیزه است.
گالوانیزه و گلخانه, مقالات در گروه صبا | نویسنده : سروناز خسروی راد | بروزرسانی : 23 آبان 1402
