به طور کلی مقاطع فولادی سبک در صنعت بسیار پرطرفدار هستند. از جمله پرمصرف‌ترین آنها می‌توان به پروفیل سبک یا پروفیل مبلی اشاره کرد. علت توجه ویژه‌ی صنعتگران به این مقطع فولادی را می‌توان خواص و ویژگی‌های بی‌نظیر آنها دانست. تنها نقطه ضعف پروفیل سبک مثل تمامی محصولات فولادی دیگر مقاومت کم آن در برابر خوردگی است. صنعتگران همیشه به دنبال راهکاری برای برطرف کردن این ایراد بوده‌اند. تا به امروز چندین و چند روش گوناگون برای حل این مشکل پیدا شده است که بین تمامی آنها چهار روش کاربردی وجود دارد . در ادامه به بررسی این چهار مورد (دو نوع آبکاری و دو نوع رنگ) خواهیم پرداخت.
روش‌های پوشش‌دهی پروفیل سبک
انجام آبکاری مقاطع فولادی با چند روش و چندین فلز متفاوت امکان‌پذیر است. هر کدام از این روش‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارد و باتوجه به خواص فلز پایه و چگونگی انجام فرآیند آبکاری برای هدفی خاص مناسب‌تر است. آبکاری پروفیل مبلی با نیکل-کروم و روی دو نمونه از کاربردی‌ترین روش‌های آبکاری است علاوه بر این دو نوع آبکاری از رنگ‌های معمولی و کوره‌ای هم به عنوان پوشش استفاده می‌شود.
گالوانیزه کردن
یا گالوانیزاسیون نوعی آبکاری است که از فلز روی به عنوان لایه محافظ استفاده می‌کند. این لایه به شکل فیزیکی با ایجاد روی اکسید مانعی مقاوم دربرابر زنگ‌زدگی به وجود می‌آورد، اما نکته جالب در مورد این آبکاری خاصیت کاربردی حفاظت کاتدی است. حفاظت کاتدی باعث می‌شود که حتی بعد از خراش و از بین رفتن بخشی از لایه روی اکسید، قطعه همچنان به عنوان آنود از مقاومت خوبی در برابر خوردگی برخوردار باشد.
اگر بخواهیم دقیق‌تر توضیح بدهیم، بعد از گالوانیزه کردن، قطعه طی واکنش لایه‌ی سطحی روی با اکسیژن، روی اکسید تولید می‌شود. در قدم بعدی روی اکسید در واکنش با ملکول‌های آب موجود در هوا تولید هیدروکسید روی مسیازد. کربنات روی نیز از واکنش همان هیدروکسید روی با کربن دی‌اکسید هوا ایجاد می‌شود. هیدروکسید روی لایه بسیار نازک و خاکستری رنگ، غیر قابل نفوذ و نامحلولی است که با اتصال به ملکول‌های فلز روی در لایه‌های زیرین مانع از واکنش فولاد و اکسیژن و تولید زنگ آهن می‌شود.
بسته به ضخامت لایه گالوانیزه یا به عبارت دقیق‌تر روش انجام گالوانیزاسیون که تعیین‌کننده‌ی ضخامت پوشش محافظ است، عمر مفید قطعه متفاوت خواهد بود. بدیهی است که هرچه لایه‌ی پوششی ضخیم‌تر باشد قطعه هم در برابر زنگ‌زدگی مقاوم‌تر خواهد بود.
آبکاری نیکل-کروم
این نوع آبکاری با دو هدف انجام می‌شود اول ضدزنگ کردن قطعه و دوم زیباتر شدن آن با ایجاد سطحی براق و آینه مانند. در این نوع آبکاری همان طور که از نام آن نیز پیدا است از پوشش دو لایه فلزی استفاده می‌شود.
در مرحله اول یک لایه از فلز نیکل بر سطح پروفیل سبک اعمال می‌شود که در واکنش با اکسیژن موجود در هوا تولید اکسید می‌کند. اکسید نیکل مانع از واکنش لایه‌های فولاد با اکسیژن و درنتیجه زنگ‌زدگی آن می‌شود. طی مرحله‌ی دوم لایه‌ی ثانویه از جنس کروم، روی آن قرار می‌گیرد. فلز کروم با ایجاد لایه‌ای براق و آینه‌ای جلوه‌ای خاص در پروفیل به وجود می‌آورد. این لایه اما علاوه بر زیبایی برای مقاوم‌تر کردن قطعه در برابر زنگ‌زدگی هم اثر دارد. باتوجه به این توضیحات هر دو این فلزات برای ضدزنگ شدن و کروم به طور خاص برای زیباتر کردن پوشش مورد استفاده قرار می‌گیرند.
رنگ کوره‌ای
رنگ‌های کوره‌ای به دو شکل مایع و پودری تولید می‌شوند. این رنگ‌ها نه تنها مثل آبکاری فولاد را در برابر زنگ‌زدگی مقاوم می‌کند، بلکه عایق بسیار خوبی دربرابر حرارت هم هستند چرا که ساختار و خصوصیات فیزیکی آنها با افزایش دما تغییر پیدا نمی‌کند. این رنگ‌ها در ظاهر تفاوتی با رنگ‌های معمولی ندارند و تفاوت آنها تنها طی زمان و حین کار مشخص می‌شود.
بعد از رنگ کاری پروفیل سبک با رنگ کوره ای مایع، همان طور که از نام آن پیدا است، رنگ باید درون کوره پخته بشود. رنگ کوره ای مایع پخته شده ظاهری شبیه به آبکاری دارد. رنگ پودری یا رنگ الکترواستاتیک به کمک بارهای الکتریکی و نیروی بین آن ها بر سطح فولاد قرار می گیرد. رنگ با بار مثبت جذب قطعه با بار منفی می شود و پوششی مقاوم و با دوام بر سطح پروفیل تشکیل می دهد که کاملا متفاوت از رنگ های معمولی است.
رنگ معمولی
با توجه به مقاومت بالایی که آبکاری و رنگ کوره ای ایجاد می کند بدیهی است استفاده از رنگ های معمولی دیگر کاربردی نباشد. رنگ معمولی تنها مانعی فیزیکی برای زنگ زدگی است که با پاک شدن بخشی از آن هر چند کوچک قطعه در معرض هوا به سرعت دچار زنگ زدگی می شود.
جمع‌بندی
اگر بخواهیم به طور خلاصه کاربرد این چهار روش را بررسی کنیم در مورد آبکاری کروم نیکل می توان گفت به دلیل ظاهر زیبایی که علاوه بر مقاومت در برابر زنگ زدگی ایجاد می کند برای ساخت مبلمان اعم از اداری و خانگی بسیار پر کاربرد است. آبکاری با فلز روی بیشتر برای مقاطعی که در صنعت مورد استفاده قرار می گیرند کاربردی است. از رنگ های کوره ای هم به عنوان پوشش و هم به عنوان رنگ تزئینی استفاده می شود به همین خاطر کاربرد آن می تواند بسیار گسترده و متنوع باشد و در پایان رنگ های معمولی که در کوتاه مدت می توانند راهکاری ساده و کم هزینه برای مقاوم کردن پروفیل مبلی با هر کاربردی در برابر زنگ زدگی باشد. اما در مورد هزینه ی هر کدام از این روش ها، نیکل و کروم هر دو فلزاتی نسبتا گران قیمت هستند به همین خاطر انجام آبکاری نیکل کروم در مقایسه با گالوانیزاسیون هزینه ی بیشتری دارد چرا که نه روی فلزی گران قیمت است و نه فرآیند انجام آن دشوار و هزینه بر. در مورد رنگ ها نیز این کاملا بدیهی است که رنگ ها الکترواستاتیک گران قیمت تر از رنگ ها معمولی است.
.
مقالات در گروه صبا | نویسنده : سروناز خسروی راد | بروزرسانی : ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۲
.