داربست که به عنوان سازه‌ای موقت در ساخت و سازها به کار گرفته می‌شود جزئی ضروری از این صنعت مهم می‌باشد. مهمترین بخش این سازه‌ی ضروری، لوله داربست می‌باشد که استحکام مناسبی را در این سازه ایجاد می‌کند. لوله‌های داربستی نقشی مهم و اساسی را در ساخت سازه‌های پیچیده‌ای مثل تقاطع‌های غیرهمسطح ایفا می‌کنند. این تقاطع‌ها به دلیل هندسه نامنظم و زوایای مختلفی که دارند چالش‌های منحصر به فردی را در ساخت و ساز ایجاد می‌کنند. در اینجا لوله‌های داربستی هستند که به کمک آمده و نقشی اساسی را در رفع این چالش‌ها ایفا می‌کنند. در ادامه قصد داریم تا با این لوله‌ها به طور کامل آشنا شده و چگونگی کاربرد آن‌ها در ساخت تقاطع‌های غیرهمسطح را بررسی کنیم.
فهرست مطالب
لوله داربست چیست؟
داربست‌ها سازه‌هایی فلزی هستند که برای دسترسی به جاهای سخت سازه در زمان ساخت و ساز، مورد استفاده قرار می‌گیرند. داربست‌ها از لوله‌هایی 3 الی 6 متری با ضخامتی در بازه‌ی 1.8 الی 3 میلی‌متری ساخته می‌شوند. این لوله‌ها که به نام لوله داربستی شناخته می‌شوند در دو استاندارد سبک و سنگین و برای شرایط وزنی مختلف تولید می‌شوند. سایز استاندارد لوله داربست، شامل قطر خارجی 48.3 میلی‌متر، ضخامت دیواره 2.5 میلی‌متر و طول 6 متر می‌باشد.
این لوله‌ها که توسط بست‌های ویژه‌ای به یکدیگر متصل می‌شوند لوله‌های صنعتی‌ای هستند که هیچگونه سیالی را از خود عبور نمی‌دهند. از این رو تحت آزمایش‌های آب و گاز قرار نگرفته و برای این کار مناسب نمی‌باشند. باید توجه داشت که استفاده از این لوله‌ها به منظور ساخت داربست نیاز به تخصص ویژه‌ای داشته و نباید توسط افراد کارنابلد انجام بگیرد. چرا که در صورت تخریب این سازه، خسارات زیادی به بار خواهد آمد.
انواع داربست
همانطور که گفتیم لوله‌های داربستی که از فولاد ساخته می‌شوند در سایز‌های مختلفی به کار گرفته می‌شوند. این لوله‌ها در شکل‌ها و انواع گوناگونی به یکدیگر متصل شده و انواع مختلفی از داربست را پدید می‌آورند. در ادامه انواع این داربست‌ها را بررسی می‌کنیم.
داربست مثلثی
داربست‌های مثلثی همانطور که از نامشان پیداست فریمی مثلثی شکل داشته و به صورت نر و ماده به یکدیگر متصل می‌شوند. مزیت ویژه‌ی این نوع از داربست، ساده بودن باز و بسته کردن آن و عدم نیاز به مهارت بالا می‌باشد.
داربست چکشی ستاره‌ای
این نوع از داربست‌ها از پایه‌های قائم و مهارهای افقی تشکیل شده‌اند و همانند داربست‌های مثلثی از قابلیت باز و بسته کردن ساده برخوردار می‌باشند. این ساده بودن به این معنا است که نیازی به کارگر ماهر نداشته و جابجایی آسانی را شامل می‌شوند.
داربست معلق
گاهی پیش می‌آید که امکان اتصال لوله داربست به زمین وجود ندارد. در این مواقع نیاز است تا از نوع معلق یا دیوارنمای آن استفاده کنید. این نوع از داربست به جای زمین به دیوار متصل شده و حالتی معلق را به داربست می‌بخشد. البته باید توجه شود که دیوار مذکور استقامت لازم برای نگه داشتن وزن داربست را داشته باشد.
داربست تک
از داربست تک به طور معمول در پروژه‌های ساخت و ساز و برای چیدن آجر و یا سنگ‌تراشی استفاده می‌شود. این نوع از داربست از سه بخش اصلی لوله‌های عمودی، میله‌های افقی و نگه‌دارنده‌ها تشکیل شده و در فاصله‌ی حدودا 1 متری از دیوار ساختمان اصلی بنا می‌شود.
داربست دوبل
این نوع از داربست که با نام داربست مستقل هم شناخته می‌شود برای سنگ‌تراشی و ترمیم و نوسازی نما مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع از داربست دارای دو ردیف لوله داربستی است که برای مستحکم کردن صفحه در جای خود نصب می‌شوند.
داربست طره‌ای
داربست طره‌ای به این صورت است که توسط مجموعه‌ای از قطعات به دیوار سازه‌ی اصلی متصل می‌شود. این نوع از داربست از انواع مختلفی تشکیل شده و کاربردهای متفاوتی را شامل می‌شود.
اجزای تشکیل‌دهنده داربست
به طور کلی داربست‌ها از دو قسمت اصلی لوله داربست و بست داربست تشکیل می‌شوند. هر کدام از این دو قسمت از انواع مختلفی تشکیلی شده‌اند که بسته به کاربرد مورد نیاز از یکی از آن‌ها استفاده می‌شود. در ادامه با این اجزا آشنا خواهیم شد:
لوله داربست
این لوله‌ها که در انواع مختلفی تولید می‌شوند به دو صورت فولادی و گالوانیزه به بازار عرضه می‌شوند. لوله داربست گالوانیزه عموما در فضاهایی که رطوبت زیادی دارند استفاده می‌شود. با انواع این قسمت از داربست پیش‌تر آشنا شده‌ایم.
بست داربست
همانطور که می‌دانید داربست‌ها سازه‌های موقتی هستند که در محل ساخت و ساز مونتاژ شده و پس از پایان کار باز می‌شوند. این بست‌ها در شکل‌های مختلفی ساخته شده و انواع مختلفی از اتصال را فراهم می‌کنند.
به غیر از این دو قسمت که اجزای اصلی داربست به شمار می‌روند، اجزای دیگری نیز وجود دارند که با آن‌ها نیز آشنا می‌شویم:
- میله شکاف‌دار اتصال: این قطعه با متصل کردن دو لوله، طول آن را افزایش می‌دهد.
- پایه قابل تنظیم: با این قطعه می‌توان ارتفاع پایه داربست را تنظیم کرد.
- صفحه زیر ستون: این قطعه وظیفه توزیع بار از قسمت پایین ستون بر روی تکیه گاه را دارد.
- جک داربست: از جک برای ثابت کردن سکوی داربست به محلی ثابت استفاده می‌شود.
- چرخ داربست متحرک: از این قطعه در داربست‌های متحرک استفاده می‌شود.
- تخته داربست: تخته در دو نوع فلزی و چوبی استفاده می‌شود.
- مغزی: این قطعه برای اتصال لوله‌های داربست مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربرد لوله داربست در ساخت مقاطع غیر همسطح
همانطور که گفتیم از لوله‌های داربست که عموما از جنس فولاد ساخته می‌شوند برای ساخت سازه‌ای کمکی استفاده می‌شود. دوام و توانایی تحمل بارهای سنگین در این لوله‌ها باعث شده تا به گزینه‌ای ایده آل برای حمایت از کارگران، ابزارها و مصالح ساختمانی در ارتفاعات مختلف تبدیل شوند. استفاده از این لوله‌ها به مرور زمان بهبود یافته‌تر شده و امروزه برای ساخت سازه‌های پیچیده و تقاطع‌های غیر همسطح نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
این تقاطع‌ها در واقع سطح‌هایی هستند که در زوایای مختلفی به هم می‌رسند و مجموعه‌ای منحصر به فرذ از چالش‌ها را برای پروژه‌های ساختمانی ایجاد می‌کنند. هندسه نامنظم این مقاطع، سازه‌ای کمکی مانند داربست را لازم دارند تا دسترسی برای ساخت آن‌ها را سهل‌تر کند. چرا که لوله‌های داربست سازگاری و انعطاف‌پذیری بالایی را در برابر زوایای مختلف داشته و این امکان را به شما می‌دهند تا ساختارهای داربست را متناسب با نیازهای خاص مقاطع زاویه‌دار، به صورت سفارشی طراحی کنید. به عبارت دیگر می‌توان لوله‌های داربست را با استفاده از اتصالات گوناگون، در زوایای مختلفی به یکدیگر متصل کرده و امکان ساخت راحت‌تر مقاطع غیر همسطح را فراهم کرد. این اتفاق تضمین می‌کند که کارگران می‌توانند بدون توجه به هندسه نامنظم سازه به ساخت آن مشغول شوند.
این نکته را نیز باید در نظر گرفت که طراحی داربست برای تقاطع‌های ناهموار کار ساده‌ای نبوده و نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و در نظر گرفتن عواملی مانند توزیع بار، پایداری و ایمنی کارگران دارد. مهمترین بخش این سازه‌ها لوله‌های داربست هستند که نقش مهمی را در این فرایند ایفا می‌کنند. این لوله‌ها در سایزها، وزن‌ها و شکل‌های گوناگونی مثل لوله داربست 14 کیلویی و لوله داربست 17 کیلویی ساخته می‌شوند. بسیار مهم است که زمان اتصال این قطعات ایمنی کامل رعایت شود تا در حین قرارگیری کارگران در زوایا، سانحه‌ای اتفاق نیفتد.
این لوله‌ها با اتصالات مختلفی که وجود دارد به صورت زاویه دار به یکدیگر متصل شده و امکان ساخت و ساز در شرایط ناهموار و غیر همسطح را فراهم می‌کنند. علاوه بر این، سرعت ساخت سازه‌های مختلف را افزایش داده و باعث کاهش هزینه‌های کل ساخت و ساز می‌شوند. اما همانطور که گفتیم در صورت رعایت نشدن استانداردها و مقررات ایمنی این کاهش هزینه تبدیل به هزینه‌زایی شده و تاثیر عکس خواهد داشت.
از جمله مواردی که از این داربست‌ها استفاده می‌شود می‌توان به ساخت و ساز ساختمان‌ها، ساخت پل‌ها و زیرساخت‌های مختلف، تعمیر و نگهداری سازه‌های قدیمی و … اشاره کرد که از جمله مهمترین فرایند‌های ساخت و ساز می‌باشند.
جمع‌بندی
برای ساخت سازه‌های مختلف نیاز به سازه‌ای موقتی است که دسترسی به فضاهای مختلف آن را فراهم کند. این سازه موقتی داربست نام دارد که از اجزای مختلی تشکیل شده است. مهمترین اجزای داربست، لوله داربست و بست‌های آن می‌باشد که لوله‌ها را به یکدیگر متصل می‌کنند. داربست‌ها بسته به کاربردی که در آن به کار گرفته می‌شوند به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند. از جمله انواع داربست‌ها می‌توان به داربست مثلثی، چکشی ستاره‌ای، معلق، دوبل و طره‌ای اشاره کرد.
یکی از مهمترین کاربردهای این سازه‌ها در ساخت سازه‌هایی با مقاطع غیر همسطح می‌باشد. سازه‌هایی که دسترسی به سطح‌های پیچیده‌ی آن دشوار بوده و نیاز به ایجاد شرایط خاصی می‌باشد. از این رو میله‌های داربست به صورت زاویه دار و متناسب با سطح، بسته شده و دسترسی به آن‌ها را ساده‌تر می‌کنند. قیمت داربست که سازه‌ای موقت اما مهم است به اجزای اصلی آن بستگی دارد. همانطور که گفتیم اصلی‌ترین اجزای این سازه، لوله‌ها و بست‌های آن می‌باشند. از این رو قیمت لوله داربست تاثیر مستقیمی را بر قیمت کل داربست خواهد داشت.
پرسش و پاسخ
هنگام اجرای داربست به چه نکاتی باید توجه کرد؟
1.در صورت کوتاه بودن ارتفاع ساختمان نیاز است تا از داربست‌های کوتاه و کم‌وزن استفاده کرد.
2. در ساختمان‌های با ارتفاع زیاد بباید از لوله‌های فولادی با قطر 5 سانت و ضخامت 4 میلی‌متر استفاده شود.
3. حداکثر فاصله‌ی پایه‌های عمودی داربست 2 متر باشد.
4. همه‌ی پایه‌های استاندارد در یک خطر مستقیم باشند.
5. زمان استفاده از داربست‌های کفش‌های مناسب بپوشید
6. نصب نردبان ورودی به سکوها کاملا ایمن باشد تخته‌ها باید به شکلی مناسب متصل و محکم شوند.
لوله‌های داربستی چه ویژگی‌هایی دارند؟
1- مقاومت بالا برای تحمل وزن و فشار
2- ایمن در برابر پیچش، خمش، فشار و ضربه
3- قابل حمل و جابه‌جایی
4- دارای دیواره‌های ضخیم و مقاوم
لوله داربست, مقالات در گروه صبا | نویسنده : امین شاکری | بروزرسانی : 20 فروردین 1403
