تولیدکنندگانی که از لوله و پروفیل مبلی برای ساخت محصولات خود استفاده می‌کنند، نیازمند راهکاری برای مقاوم‌کردن آنها دربرابر زنگ‌زدگی و خوردگی هستند، تا بتوانند هم از محصولات و هم از شهرت خود محافظت کنند. چند راهکار برای حل این مشکل وجود دارد. اول این که از لوله و پروفیل استیل دکوراتیو استفاده کنید. دوم با رنگ‌کاری قطعه را ضدزنگ کنید. سومین راهکار استفاده از پوشش‌های پودری و چهارمین گزینه آبکاری است. آبکاری فرآیندی مهم و کلیدی است که به کمک آن لایه‌ای فلزی و نازک بر سطح قطعه‌ی کار کشیده میشود. گاهی تنها از یک نوع فلز و گاهی از ترکیب چند فلز برای پوشش‌دهی قطعات استفاده میشود. در این مقاله قصد داریم به‌طورخاص به چگونگی و انواع روشهای آبکاری لوله و پروفیل مبلی بپردازیم.
آبکاری چه فرآیندی است؟
آبکاری یکی از مهم‌ترین انواع فرآیندهای تخصصی لوله و پروفیل است که طی آن لایه‌ای نازک از پوششی فلزی بر سطح قطعه کار قرار می‌گیرد. این فرآیند می‌تواند آبکاری الکتریکی باشد که به واسطه‌ی جریان الکتریکی یون‌ها را بر روی سطح رسوب می‌دهد یا آبکاری الکترولس که پوشش یونی را بدون استفاده از الکترود ایجاد می‌کند. از فلزات و تکنیک‌های متفاوتی برای آبکاری استفاده میشود اما این کاربرد محصول نهایی است که مناسب‌ترین گزینه را انتخاب می‌کند. باید به این نکته توجه داشته باشید که آبکاری با تمامی فلزات برای لوله و پروفیل مبلی کاربرد ندارد.
پوشش‌دهی الکتریکی
در این روش، آبکاری به کمک فرآیندهای الکتروشیمیایی انجام میشود. پروفیل و لوله مبلی که قرار است آبکاری روی آن انجام بشود باید درون محلولی حاوی یون‌های فلز مورد نظر برای آبکاری، قرار بگیرد. با اعمال بار منفی به قطعه‌ی کار، یون‌های مثبت فلزی محلول، جذب آن می‌شوند. با خنثی‌شدن، آنها به شکل یک لایه فلز جامد، بر سطح لوله و پروفیل قرار می‌گیرند و با یک پوشش بسیار نازک، قطعه آبکاری میشود. این روش برای پوشش‌دهی در صنایع هوا فضا و الکتریکی استفاده میشود.
پوشش‌دهی الکترولس
در این روش، فلزات پوشش دهی، تنها با حرارت و فرآیندهای شیمیایی و بدون اعمال جریان الکتریکی به سطح متصل می‌شوند به همین خاطر لایه‌ای صاف و یکنواخت و بدون تجمع در گوشه و زوایا ایجاد می‌کند.
آبکاری چه مزایایی دارد؟
این که آبکاری به چه روشی انجام بشود می‌تواند بر خواص و ویژگی‌های ایجاد شده اثر داشته باشد.
مزایای پوشش‌دهی الکتریکی
با آبکاری الکتریکی
1.استحکام، رسانایی و طول عمر قطعه افزایش پیدا می‌کند.
2.استحکام کششی قطعات به کمک این پوشش ثانویه بهبود پیدا می‌کند.
3.به لطف این پوشش‌های براق مقاومت قطعات در مقابل عوامل مضر محیطی چون اشعه‌ی UV ، مواد شیمیایی و عوامل ایجاد زنگ و خوردگی افزایش میابد.
مزایای پوشش‌دهی الکترولس
برای آبکاری الکترولس
1.نیازی به جریان الکتریکی نیست.
2.پوششی یکنواخت ایجاد می‌کند.
3.ضخامت لایه آبکاری قابل کنترل است.
انواع فلزات مناسب برای آبکاری
گرچه آبکاری همیشه به عنوان راهکاری برای ایجاد مقاومت دربرابر عوامل خورنده شناخته شده است اما در واقع علاوه بر این مورد به کمک آبکاری می‌توان ظاهر زیباتری هم در قطعات ایجاد کرد. از فلزات گوناگونی برای آبکاری استفاده میشود که برخی کاربرد صنعتی و برخی دیگر کاربرد تجاری دارند.
آبکاری با فلز روی
آبکاری با فلز رویاین نوع آبکاری با نام گالوانیزاسیون هم شناخته میشود که به روشهای گرم، خشک و سرد انجام میشود.
در گالوانیزاسیون گرم قطعه‌ی کار درون وانی از روی مذاب که سطح آن با محلول کلورید آمونیوم روی پوشیده شده است، غوطه‌ور میشود. محلول کلورید آمونیوم روی، پیش از روی مذاب سطح قطعه را می‌پوشاند. با خارج کردن قطعه از وان، فلز روی به تدریج خشک میشود.
طی گالوانیزاسیون خشک محلول کلورید آمونیوم اول بر سطح قرار می‌گیرد و بعد از خشک‌شدن آن، قطعه درون وان روی مذاب غوطه‌ور میشود.
در گالوانیزاسیون سرد اما یک لایه روی با استفاده از جریان الکتریکی بر سطح قطعه فولادی کشیده میشود. در فرآیند گالوانیزاسیون سرد دو الکترود در یک محلول حاوی روی قرار می‌گیرد. یک آنود و خود قطعه‌ی فولادی به عنوان کاتود. با اعمال جریان الکتریکی، فلز روی موجود در محلول، یک لایه نازک بر سطح قطعه تشکیل می‌دهد. اکسیژن هوا با این لایه واکنش داده و ایجاد یک لایه روی اکسید می‌کند. این لایه مانع از واکنش لایه فولادی با اکسیژن میشود و به این شکل از سطح اصلی قطعه دربرابر زنگ‌زدگی محافظت می‌کند.
آبکاری با فلز نقره
از آبکاری نقره گاهی برای زیباترکردن محصول و گاهی برای افزایش رسانایی فلز مخصوصا برای ساخت قطعات الکتریکی استفاده میشود. فارغ از دلیل آبکاری، روش انجام آن برای تمامی محصولات یک شکل است. برای آبکاری نقره یک حمام الکترولیتی نیاز هست که حاوی محلول نقره و پتاسیم باشد. درون محلول دو الکترود قرار می‌گیرد. یک قطعه از جنس فلز نقره به عنوان منبع آبکاری که آنود سیستم می‌باشد و قطعه‌ی فولادی که هدف آبکاری است به عنوان کاتود درون محلول قرار می‌گیرد. با اعمال جریان الکتریکی همان‌طور که در پوشش‌دهی الکتریکی توضیح دادیم یک لایه نقره بر سطح قطعه فولادی قرار می‌گیرد. آبکاری لوله و پروفیل مبلی با نقره می‌تواند در ساخت محصولات تزئینی هم کاربرد داشته باشد.
آبکاری با فلز مس
آبکاری با فلز مساین نوع آبکاری به روش الکتریکی و با محلول الکترولیت سولفات مس انجام میشود. برای آبکاری با سولفات مس، محلولی اشباع از سولفات مس و جریان الکتریکی برای کنترل میزان واکنش و آبکاری نیاز هست. اتم‌های مس موجود، محلول را ترک کرده و روی آنود که قطعه کار است پوشش تشکیل می‌دهند. آبکاری مس گاهی به عنوان زیرکار سایر آبکاری‌ها مثل آبکاری کروم-نیکل، گاهی برای ایجاد مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و گاهی پیش از سخت‌کاری روی لوله و پروفیل ها انجام میشود.
آبکاری با نیکل-کروم
این نوع آبکاری یکی از معمول‌ترین و پرمصرفترین روشهای آبکاری برای ایجاد یک پوشش چند لایه محافظ است. نیکل بیشتر به منظور ایجاد مقاومت دربرابر زنگ‌زدگی و کروم به خاطر درخشش و شفافیت آینه گونه‌ای که دارد برای بخش تزئینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اول یک لایه نیکل بر سطح قطعه فولادی به عنوان زیرساز کشیده میشود و بعد از آن، قطعه با لایه‌ای نازک از کروم پوشیده میشود. آبکاری نیکل-کروم لایه‌ای براق، زیبا و مقاوم دربرابر سایش و زنگ‌زدگی ایجاد می‌کند.
موثرترین نوع آبکاری لوله و پروفیل مبلی کدام است؟
از فلزات و روشهای گوناگونی برای آبکاری لوله و پروفیل مبلی استفاده میشود اما آبکاری با فلز روی (گالوانیزاسیون) متداولترین و پرمصرفترین نوع آن است چرا که هم در دسترس است و هم مقرون به صرفه اما انتخاب بهترین روش بستگی به کاربرد محصول و میزان مقاوت مدنظر تولید و مصرف کننده دارد.
کدام مرحله از تولید مناسب‌ترین زمان برای آبکاری لوله و پروفیل مبلی است؟
انجام یک آبکاری درست مخصوصا در مورد لوله و پروفیل مبلی به چندین عامل از جمله کیفیت ساخت و کیفیت آبکاری بستگی دارد و می‌تواند کیفیت محصول نهایی را به طور مستقیم تحت تاثیر قرار دهد. آبکاری باید قبل از خمکاری یا بعد از آن انجام شود؟ این اولین سوالی است که ممکن است برای یک سازنده پیش بیاید. جواب آن به چند عامل بستگی دارد. در مواردی که زاویه خم ایجاد شده کوچک و نزدیک به ۹۰ درجه باشد بهتر است آبکاری پیش از خمکاری لوله و پروفیل انجام بشود. چرا که با ایجاد خم ممکن است اسیدشویی به درستی انجام نشود و بخش‌هایی از قطعه با زنگ باقی بماند. در این حالت آبکاری با ایراد انجام خواهد شد.
.
مقالات در گروه صبا | نویسنده : سروناز خسروی راد | بروزرسانی : 27 فروردین 1402
.