11 مورد از آفات و بیماری های رایج گلخانه ای

مهم نیست که محیط گلخانه شما چقدر نفوذناپذیر و محافظت شده به نظر می‌آید، به هر حال باید برای آفات و بیماری‌های مختلف برنامه‌ریزی داشته باشید. هرچند که وجود برخی از حشرات می‌تواند برای گیاهان شما مفید باشد اما بسیاری از آنان می‌توانند حکم قاتل خونی را برایشان بازی کنند. بیماری‌های گیاهی هم باید مثل آفات جدی گرفته شده و به سرعت درمان شوند. وگرنه ممکن است سریعاً از گیاهی به گیاهی دیگر منتقل شده و آسیب‌های جبران ناپذیری را به آن‌ها بزنند.

بنابراین بسیار مهم است که علائم رایج آفات و بیماری‌های گیاهی را شناخته و امنیت کامل را برای گیاهان خود به ارمغان بیاورید. برای این منظور 11 مورد از آفات و بیماری‌های رایج گلخانه‌ای را برای شما شرح داده‌ایم تا بتوانید محیط گلخانه خود را در برابر آن‌ها محافظت کنید.

1. شته‌ها

همان‌طور که در مقاله “چگونه از شر شته در گلخانه خود خلاص شوید” ذکر شد، شته‌ها قاتل خونی گیاهان هستند. این موجودات ریز و موذی زیر برگ‌ها و پشت ساقه‌ها پنهان می‌شوند و با سرعت عجیبی تولید مثل می‌کنند. آن‌ها با دهان خرطوم مانندشان مواد مغذی گیاهان را خورده و نابودی را برای آنان به ارمغان می‌آورند. این حشرات به طور معمول در اوایل بهار پدیدار شده و به گیاهان گرم یا مرطوب حمله می‌کنند.

شته‌ها ردپاهایی را از خود به جای می‌گذارند که با مشاهده آن‌ها به وجودشان پی خواهید برد. قطعی‌ترین علامت این است که حشرات کوچک سبز، زرد، قهوه‌ای، خاکستری یا سیاهی را در قسمت زیرین برگ‌های گیاهانتان مشاهده کنید. اما اگر برگ‌های پیچ‌خورده یا ماده‌‌ای چسبناک به نام عسلک را هم در آن‌ها دیدید به احتمال زیاد گلخانه شما مورد حمله‌ی شته‌ها قرار گرفته است. البته آن‌ها به همه گیاهان هم حمله نکرده و غذای مورد علاقه خودشان را دارند. از جمله گیاهانی که از دست آن‌ها در امان نخواهند بود می‌توان به کدو حلوایی، خیار، کدو تنبل، خربزه، لوبیا، سیب‌زمینی، کاهو و چغندر اشاره کرد. بهترین راه نابودی آن‌ها رها کردن کشفدوزک‌ها در گلخانه و شکار شدنشان توسط این حشرات قرمز است.

2. سفیدک پودری

در صورت آبیاری بیش از حد، دادن خوراک‌های حاوی نیتروژن بالا، ندادن فضای تنفسی کافی، کاشت بذرها با فاصله‌ی خیلی کم یا هرس نکردن گیاهان، ممکن است آنان را با یک بیماری قارچی به نام سفیدک پودری روبرو کنید. این بیماری که به شکل قارچ‌های پودری سفید در گیاهان ظاهر می‌شود می‌تواند کل گیاهان گلخانه را از بین ببرد. البته برخی از گیاهان بیشتر از بقیه احتمال مبتلا شدن به این بیماری را دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به گیاهانی مانند سیب، توت سیاه، انگور، کدو سبز، خیار، نخود فرنگی، گل مروارید و گل رز اشاره کرد.

3. سفید بالک‌ها

سفید بالک‌ها یکی از مشکلات اساسی در راه تولید محصولات گلخانه‌ای هستند که سالانه خسارات زیادی را به محصولات وارد می‌کنند. این آفات که چند نسلی هستند و مانند شته‌ها با مکیدن شیره گیاه به طور مستقیم موجب ضعیف شدن و مرگ آن می‌شوند گاهی به غلط با نام مگس‌های سفید اطلاق می‌شوند. خسارت غیرمستقیم این آفت روی گیاه به صورت دفع ترشحات چسبناک بر روی برگ‌های آن و رشد قارچ فوماژین بر روی اینگونه ترشحات می‌باشد. همچنین سفید بالک‌ها ناقل بیش از 100 ویروس گیاهی از جمله بیماری ویروسی پیچ خوردگی برگ زرد گوجه فرنگی(TYLCV) نیز می‌باشند.

این حشرات که به طور معمول از طریق نهال‌‌ها به گلخانه راه پیدا می‌کنند به گیاهانی مثل بادمجان، بامیه، سیب زمینی، گوجه فرنگی، فلفل، خیار، توت فرنگی و کلم علاقه داشته و شاخ و برگ‌های آنان را سوراخ می‌کنند.

4. پشه قارچی (پشه سیاه گلدان)

یکی از رایج‌ترین آفات گلخانه‌ای پشه قارچی است که به پشه سیاه گلدان هم شناخته می‌شود. این پشه‌ها زمانی به گلخانه‌ی شما حمله می‌کنند که خاک گلخانه‌ی شما یا هوای اطراف آن مرطوب بماند. تشخیص این پشه‌ها به دلیل پرواز اطراف گیاهانتان کار سختی نبوده و به راحتی از حشرات دیگر قابل تفکیک هستند. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که آن‌ها در خاک لانه کرده و به تمامی انواع گیاهان آسیب می‌زنند. بنابراین باید هر چند وقت یکبار خاک را زیر و رو کرده و در صورت مشاهده آن‌ها به سرعت برای از بین بردنشان اقدام کنید. هر چه دیرتر به نابودی آن‌ها مشغول شوید با ارتش بزرگتری روبرو خواهید شد. چرا که این نوع از پشه می‌تواند در کمتر از یک هفته 100 الی 150 تخم را در خاک شما بگذارد.

5. تریپس

اگر دوست دارید گلخانه‌تان با نابودی مواجه شود به گیاهان خود بیش از حد کود دهید! چرا که در این صورت حشرات کوچک و مکنده‌ای به نام تریپس به شیره شاخ و برگ و گل‌ها حمله کرده و باعث اختلال در رشد برگ‌ها و شکل‌گیری مناسب جوانه‌ها می‌شود. اگر می‌خواهید بدانید این حشرات در گلخانه شما وجود دارند یا خیر باید به دنبال گیاهان کدر و بی رنگ شده بگردید. این حشرات به انواع گیاهان علاقه داشته و از آن‌ها تغذیه می‌کنند. اما در صورت وجود پیاز، تره فرنگی، گوجه فرنگی، خیار و نخود باغی به دیگر گیاهان توجهی نشان نخواهند داد.

6. کاترپیلار

هرچند که کاترپیلارها معمولا مشکل بزرگی به شمار نمی‌روند اما در صورت کنترل نشدن می‌توانند آسیب جدی‌ای را به گیاهان گلخانه شما بزنند. این کرم‌های تپل به راحتی با چشم غیر مسلح قابل تشخیص هستند و ردپای واضحی را هم به جای می‌گذارند. هرگاه برگ یا گیاه خورده شده‌ای را دیدید احتمال وجود کاترپیلارها را بیش از 50 درصد بدانید. ورود آن‌ها به گلخانه معمولا از طریق منافذ مختلف و تخم‌گذاری پروانه‌ها اتفاق می‌افتد. پاتوق آن‌ها گیاهانی مثل کلم، کاهو، کلم پیچ و گوجه فرنگی است اما روی هر گونه گیاه برگ دار دیگر هم امکان حضور دارند.

7. حلزون و راب

یکی دیگر از آفات رایج در گلخانه حلزون‌ها هستند. آن‌ها که در دو نوع راب (slug) و حلزون (snail) وجود دارند از طریق منافذ و ابزار مختلف به گلخانه ورود پیدا کرده و در صورت مرطوب بودن محیط با چسبیدن به اطراف، تخم‌گذاری می‌کنند. اگر خورده شدن برگ‌ها یا مایعی چسبنده‌ را مشاهده کردید به وجود این موجودات شک کنید. آن‌ها معمولا به گیاهانی مثل کاهو، کلم، توت فرنگی، فلفل، کدو سبز، کدو تنبل، خیار، لوبیا، کرفس، شاهی، مارچوبه، هویج و نخود فرنگی حمله کرده و مواد مغذی آن‌ها را می‌خورند.

8. مگس های ساحلی

مگس‌های ساحلی که به طور عمده قهوه‌ای هستند آسیب مستقیمی را به گیاهان شما وارد نمی‌کنند. آن‌ها به دلیل آبیاری زیاد و در مناطق مرطوب رشد کرده و جلبک‌ها را می‌خورند. هر چند که این حشرات به طور مستقیم آسیبی را به گیاهان وارد نمی‌کنند اما با نشستن بر گیاهان مختلف آلودگی‌ها و بیماری‌های مختلف را به آن‌ها منتقل کرده و باعث پوسیدگی و پژمردگی آن‌ها می‌شوند.

مرطوب بودن گلخانه و شیرینی شیره گیاهان عواملی هستند که کنه‌ها را به خود جذب کرده و گیاهان شما را در معرض خطر آن‌ها قرار می‌دهند. از آنجایی که کنه‌ها بسیار کوچک هستند تشخیص هجوم آن‌ها تقریبا غیرممکن است. اما اگر لکه‌های سیاه، قهوه‌ای یا قرمزی را بر گیاهانتان دیدید احتمالا پذیرای مهمانی کوچک و هشت‌پا شده‌اید. آن‌ها به طور معمول سراغ گیاهانی مثل هلو، شلیل، خیار، گوجه فرنگی، بادمجان، فلفل و ارکیده رفته و با کشیدن شیره‌ی آن‌ها باعث خشک و پژمرده شدنشان می‌شوند.

یکی از بیماری‌های گیاهی رایج در گلخانه‌ها پوسیدگی سیاه ریشه می‌باشد. این بیماری که معمولا از طریق خاک منتقل می‌شود به سیاه و شکننده شدن ریشه منجر شده و گیاهان شما را در معرض مرگ قرار می‌دهند. البته گیاهانی که در شرایط ایده آل باشند با این بیماری مقابله کرده و اجازه آسیب زدن را به آن نمی‌دهند. اما عواملی مثل گرم یا سرد شدن بیش از حد و آبیاری کردن اسرافی می‌تواند ایمنی گیاهان را تضعیف کرده و باعث بروز پوسیدگی سیاه ریشه شوند.

در رابطه با گلخانه بیشتر بدانید:

– کشاورزی یا کشت عمودی چیست و چه کاربردی در گلخانه ها دارد؟

– 10 مورد از معروف ترین گلخانه های جهان

– تاریخچه گلخانه در ایران و جهان

جمع‌بندی

اگر چه گلخانه محیطی بسته و امن به نظر می‌آید اما از شر آفات و بیماری‌های گیاهی در امان نیست. بنابراین باید انواع آفات و بیماری‌های گلخانه‌ای را شناخته و اقدامات پیشگیرانه‌ را برای جلوگیری از ورود آن‌ها به گلخانه انجام داد. در این مقاله با 11 مورد از آفات و بیماری‌های مختلفی که به محیط گلخانه علاقه دارند آشنا شده و علائم بروز و وجود آن‌ها را شناختیم. هرچند که این‌ها تنها چند نمونه از انبوه آفات و بیماری‌ها بودند اما عدم توجه به آن‌ها می‌تواند باعث نابودی گیاهان یک گلخانه شود.

پرسش و پاسخ

مقالات در گروه صبا | نویسنده : امین شاکری | بروزرسانی : 30 تیر 1402