وال پست یا وادار ساختاری در اسکلت ساختمان است که برای افزایش مقاومت سازه در برابر عوامل مشکل‌ساز طبیعی مانند زلزله و باد نصب می‌شود. این ساختارهای غیرسازه‌ای از بخش‌های مهم یک سازه بوده و در واقع نگهدارنده‌ی دیوارها محسوب می‌شوند. وال‌پست باعث می‌شود که دیوار با اسکلت سازه، درگیر شده و این اتصال، به نوعی باعث یکپارچگی و به هم تنیده‌شدن دیوار و اسکلت می‌شود. چنین یکپارچه‌سازی بین دیوار و سازه، مقاومت سازه را افزایش داده و آن را در برابر بارهای جانبی مثل لرزش در اثر زلزله و طوفان مهار می‌کند.
از آنجا که بخش‌های وسیعی از کشور ما روی گسل قرار گرفته و نیز در برخی مناطق بادهای شدید مناطق مسکونی را می‌لرزاند، شایسته است به منظور جلوگیری از تخریب ساختمان‌ها و مقاومت آنها در برابر لرزش‌های احتمالی، آن‌را به روش‌های مختلف تقویت کرد و اجرای درست وال پست و شیب دیوار از مراحل اجرای این نو استحکام در ساختمان‌ها است که با اجرا و نظارت ویژه معماران سازه و مهندسین ناظر می‌توان مقاوم‌سازی سودمندی را از ساختمان در برابر زلزله و لرزش ایجاد نمود.
وقتی باری به سازه وارد می‌شود، مقاومت آن در برابر نیروهای جانبی در درجه اول توسط چارچوب اسکلت که قابی صلب است ایجاد می‌شود؛ یعنی با ایجاد لنگر خمشی و نیروی برشی در اعضای قاب و اتصالات آنها. با داشتن اتصالات محکم و سختی در تیرها به ستون اسکلت، خمش در قاب نمی‌تواند بدون خم‌شدن تیرها یا ستون‌ها بسته به هندسه‌ی اتصال، به صورت جانبی جابجا شود. بنابراین سختی خمشی و استحکام اعضای قاب مکان اصلی سختی و استحکام جانبی برای کل قاب می‌باشد. ایجاد درست وال‌پست این اتصالات را در اعضای قاب با اسکلت ایجاد نموده و آن را مقاوم‌تر می‌نماید.
وال‌پست‌ها اغلب از جنس فلزی بوده و در قسمت‌های اسکلت فلزی ساختمان‌های از وال‌پست‌های فلزی استفاده می‌شود. نوع فلز آنها معمولاً از پروفیل‌های نبشی، ناودانی و یا قوطی می‌باشد. وال‌پست فلزی به آسان در در اسکلت فلزی اجرا شده و بیشترین کاربرد را در حال حاضر دارد. به‌طور کلی وال‌پست در قاب فولادی، باید به تیر و ستون جوش داده شود. این نوع وال‌پست فلزی در دو طرف دیوار نصب می‌شود، و در آن وال‌پست‌های افقی و قائم فلزی با جوشکاری، به تیرها و ستون ها جوش می‌شوند و سپس دیوارچینی انجام می‌شود
تمامی اتصالات فلزی در ساختمان اعم از اتصالات ستون به پی و اتصالات تیر به ستون و بادبندها و در بحث کنونی ما، وال‌پست فلزی همگی بوسیله جوش صورت گرفته است. بنابراین داشتن و اجراکردن جوشی که به خوبی انجام شده باشد لازم و ضروری است. جوش خوب جوشی است که علاوه بر برآورده کردن اتصال کافی میان اعضاء و داشتن مقاومت کافی در مقابل برش و تنش‌های وارده، از لحاظ ظاهری نیز قابل قبول باشد، یعنی اینکه در آن تخلخل وجود نداشته باشد. تخلخل در جوش در صورت ایجاد حفره‌های خالی یا محبوس شدن گازها در فلز جوش هنگام سردشدن آن اتفاق می‌افتد.
انتخاب نبشی مناسب برای وال پست از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا این عنصر نقش حیاتی در حفظ استحکام و پایداری دیوار در برابر بارهای جانبی مانند باد و زلزله ایفا می کند. در ادامه به برخی از عوامل کلیدی که باید در انتخاب نبشی مناسب برای وال پست در نظر گرفته شوند و همچنین محاسبه حداقل سایز نبشی وال پست، اشاره می‌کنیم.
فهرست مطالب
انتخاب نبشی مناسب برای وال پست
برخی از عوامل کلیدی که باید در انتخاب نبشی مناسب برای وال پست در نظر گرفته شوند، عبارتند از:
- سایز نبشی:
- حداقل سایز نبشی برای وال پست 5 سانتی متر (نبشی 5) است.
- در برخی موارد، از نبشی های 4 سانتی متری (نبشی 4) نیز استفاده می شود، اما این کار باید با احتیاط و با نظر مهندس ناظر انجام شود.
- علاوه بر سایز، ضخامت نبشی نیز مهم است. ضخامت نبشی باید به گونه ای باشد که بتواند بار وارده را تحمل کند. معمولاً از نبشی با ضخامت 2 میلی متر برای وال پست استفاده می شود.
- جنس نبشی:
- نبشی باید از جنس مرغوب و با استحکام کافی باشد.
- بهترین جنس برای نبشی وال پست، فولاد است.
- نبشی های فولادی در گریدهای مختلفی تولید می شوند که هر کدام خواص و کاربردهای خاص خود را دارند.
- برای انتخاب گرید مناسب نبشی باید با مهندس ناظر مشورت کرد.
- شرایط آب و هوایی:
- در مناطق با باد و بارش زیاد، باید از نبشی با سایز بزرگتر و ضخامت بیشتر استفاده کرد.
- همچنین، در این مناطق باید از نبشی های گالوانیزه استفاده کرد تا در برابر زنگ زدگی مقاوم باشند.
- نوع دیوار:
- برای دیوارهای آجری به نبشی با سایز بزرگتر از دیوارهای گچی نیاز است.
- همچنین، برای دیوارهای بلندتر باید از نبشی با سایز بزرگتر و ضخامت بیشتر استفاده کرد.
- بار وارده بر وال پست:
- هر چه بار وارده بر وال پست بیشتر باشد، به نبشی با سایز بزرگتر و ضخامت بیشتر نیاز خواهد بود.
- بار وارده بر وال پست به عوامل مختلفی مانند ارتفاع دیوار، نوع دیوار، و منطقه و شرایط آب و هوایی بستگی دارد.
اشکال نبشی وال پست
نبشی وال پست معمولاً به شکل L است، اما می تواند به اشکال دیگری نیز باشد، مانند نبشی با بال های نامتقارن، نبشی با بال های خمیده و نبشی سوراخ دار. نبشی با بال های نامتقارن برای مواقعی که نیاز به مقاومت بیشتر در یک جهت خاص است، مانند دیوارهای بلند، استفاده می شود. نبشی با بال های خمیده برای مواقعی که نیاز به عبور لوله ها یا سیم ها از داخل نبشی است، استفاده می شود. نبشی سوراخ دار برای مواقعی که نیاز به اتصال نبشی به سایر مصالح با پیچ یا مهره است، استفاده می شود.
حداقل سایز نبشی وال پست
حداقل سایز نبشی برای وال پست 5 سانتی متر (نبشی 5) است هر چند که از نبشی 4 نیز می‌توان استفاده کرد. در برخی موارد، از نبشی های 4 سانتی متری (نبشی 4) نیز استفاده می شود، اما این کار باید با احتیاط و با نظر مهندس ناظر انجام شود. علاوه بر سایز، ضخامت نبشی نیز مهم است. ضخامت نبشی باید به گونه ای باشد که بتواند بار وارده را تحمل کند. معمولاً از نبشی با ضخامت 2 میلی متر برای وال پست استفاده می شود.
هر چه بار وارده بر وال پست بیشتر باشد، به نبشی با سایز بزرگتر و ضخامت بیشتر نیاز خواهد بود. بار وارده بر وال پست به عوامل مختلفی مانند ارتفاع دیوار، نوع دیوار، و منطقه و شرایط آب و هوایی بستگی دارد.
حداقل سایز نبشی برای وال پست به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- بار وارده بر وال پست: هر چه بار وارده بر وال پست بیشتر باشد، به نبشی با سایز بزرگتر نیاز خواهد بود.
- ارتفاع دیوار: هر چه ارتفاع دیوار بیشتر باشد، به نبشی با سایز بزرگتر نیاز خواهد بود.
- منطقه و شرایط آب و هوایی: در مناطق با باد و بارش زیاد، به نبشی با سایز بزرگتر نیاز خواهد بود.
- نوع دیوار: برای دیوارهای آجری به نبشی با سایز بزرگتر از دیوارهای گچی نیاز است.
نکاتی که باید در مورد انتخاب نبشی برای وال پست در نظر داشت:
- نبشی باید از نظر ابعادی و هندسی دقیق باشد.
- نبشی باید عاری از هرگونه ترک، خوردگی، و نقص باشد.
- نبشی باید به طور صحیح و ایمن به دیوار و سقف متصل شود.
- نبشی باید به طور مرتب بازرسی و در صورت وجود زنگ زدگی یا آسیب تعویض شود.
- استفاده از نبشی با سایز مناسب می تواند از هدر رفتن مصالح و هزینه های اضافی جلوگیری کند.
چه عواملی بر قیمت نبشی اثرگذار هستند؟
یکی از مهمترین اطلاعاتی که مهندسان در طول ساخت پروژه‌های مختلف و به خصوص ساختمان‌سازی به آن نیاز دارند قیمت روز نبشی است. قیمتی که عوامل بسیاری در تعیین آن تاثیرگذار بوده و باعث صعود و نزول آن در برهه های زمانی مختلف می‌شوند. از جمله این عوامل می‌توان به ضخامت، ابعاد، جنس، نحوه تولید، کارخانه تولیدکننده، هزینه حمل و نقل، میزان عرضه و تقاضا، تغییر قیمت جهانی آهن، قیمت دلار و … اشاره کرد. در ادامه به بررسی برخی از این عوامل می‌پردازیم:
- قیمت جهانی: یکی از عواملی که می‌تواند بر قیمت نبشی اثرگذار باشد قیمت جهانی است که شامل تغییرات در بورس کالا، تغییرات نرخ ارز و تغییرات قیمت جهانی آهن می‌شود.
- قیمت مواد اولیه: مشخصا قیمت مواد اولیه در هر صنعتی تاثیر مستقیمی را بر قیمت محصول تولیدی می‌گذارد. برای تولید نبشی هم شرایط به همین صورت بوده و قیمت مواد اولیه در تولید آهن که شامل قیمت سنگ آهن، قیمت کک و زغال سنگ، قیمت نفت و گاز طبیعی و … می‌شود بر قیمت نبشی اثرگذار می‌باشد.
- هزینه تولید: یکی دیگر از مواردی که تاثیر بسزایی را در تغییر قیمت نبشی دارد هزینه تولید نبشی است. مشخصا زمانی که هزینه‌های مرتبط با تولید نبشی مثل هزینه انرژی، تجهیزات، نیروی کار و … تغییر کند قیمت نبشی نیز متاثر از آن دچار تغییر خواهد شد.
- عرضه و تقاضا: در تمامی صنایع میزان عرضه و تقاضا در قیمت کالای مورد نظر تاثیرگذار است. این موضوع در قیمت نبشی هم موثر بوده و اگر میزان تقاضا از میزان عرضه بیشتر باشد قیمت نبشی صعودی خواهد شد. همچنین اگر میزان عرضه از میزان تقاضا پیشی بگیرد قیمت نبشی نزولی می‌شود تا شرایط متعادل گردد.
- تغییرات و حوادث جهانی: وقوع جنگ‌ها، زلزله‌ها، سیل‌ها و … می‌توانند قیمت جهانی را دچار تغییر کرده و یا فقط بر قیمت نبشی جغرافیایی خاص تاثیرگذار باشند.
- تغییرات در تجهیزات و تکنولوژی‌های تولید: در بسیاری از موارد مشاهده می‌کنید که استفاده از تجهیزات پیشرفته‌تر هرچند سرمایه اولیه بالاتری را می‌خواهند اما هزینه تولید را کاهش می‌دهند. مثلا استفاده از لامپ صد سرمایه اولیه کمتری را می‌خواهد اما پول برق بیشتری را حاصل خواهد شد . پس به صرفه‌تر است که از لامپ کم مصرف استفاده کنیم. در تولید نبشی هم اگر از تجهیزات و تکنولوژی‌های پیشرفته‌تری استفاده شود هزینه تولید کاهش پیدا کرده و کاهش قیمت نهایی نبشی را حاصل خواهد شد.
فلزات, مقالات در گروه صبا | نویسنده : امید مرادی | بروزرسانی : 7 اسفند 1402
