رودیم یا رودیوم (به انگلیسی Rhodium) یکی از عناصر مهم در جدول تناوبی عنصرهای شیمیایی (جدول مندلیف) میباشد که با نماد Rh و عدد اتمی 45 شناخته میشود. این عنصر معمولاً در سنگهای حاوی پلاتین و نیکل همراه با دیگر فلزات گروه پلاتین یافت میشود. همانطور که در جدول گران ترین فلز جهان مشاهده کردهاید، رودیم در سال 2022 به عنوان باارزشترین فلز دنیا شناخته شده است. همانطور که در زیر مشاهده مینمایید، رودیوم چهل و پنجمین عنصر از جدول تناوبی است که در دسته IXB و دوره پنجم جدول تناوبی جای دارد.
رودیم در سال ۱۸۰۳ توسط ویلیام هاید ولاستون، شیمیدان انگلیسی، اندکی پس از کشف عنصر پالادیوم کشف شد. ولاستون در سفری که به آمریکای جنوبی داشت با خود سنگهایی را برگرداند که در واقع رودیوم را توانست از آن سنگها کشف نماید.
رودیوم یک فلز گرانبها و نقرهای سفید است که بازتابش نور بالایی دارد. در دمای اتاق توسط اتمسفر خورده یا کدر نمی شود و اغلب روی اجسام فلزی آبکاری می شود و صیقل داده می شود تا سطوحی دائمی و جذاب برای جواهرات و سایر اقلام تزئینی ایجاد کند. این فلز همچنین برای تولید سطوح بازتابنده برای ابزارهای نوری استفاده می شود. رودیوم از نقطه ذوب بالایی برخوردار است و دارای خصوصیات کاتالیزوری استثنایی میباشد.
کمیاب بودن بیش از حد این فلز باعث شده که قیمتهای عجیبی از آن دیده شود. تولید سالانه رودیوم تنها در حدود ۳۰ تن است. این عدد در مقایسه با تولید سایر فلزات کمیاب نیز بسیار پایین است. معادن این فلز بسیار محدود هستند و فرآیند استحصال رودیوم نیز پیچیده و دشوار است. تولیدکننده اصلی این فلز آفریقای جنوبی است. در سال ۲۰۱۰ حدود ۸۰ درصد صادرات جهانی این فلز از این کشور صورت گرفته است. البته روسیه هم یکی از بزرگترین تولیدکنندگان رودیوم در دنیا است که به دلایل سیاسی میزان صادرات این کشور همیشه پایین بوده و همین امر باعث شده قیمت این فلز رشد روزافزونی داشته باشد.
قیمت رودیوم موجود در کاتالیزور
رودیوم یک فلز گرانبها و کمیاب است که به دلیل خواص کاتالیزوری آن، در بسیاری از کاربردهای صنعتی و تجاری استفاده میشود. یکی از مهمترین کاربردهای رودیوم، استفاده از آن در کاتالیزور خودرو است. کاتالیزورهای خودرو، موادی هستند که در سیستم اگزوز خودروها قرار میگیرند و وظیفه تبدیل آلایندههای خروجی موتور را به مواد کم خطرتری بر عهده دارند. رودیوم یکی از فلزات فعالی است که در کاتالیزورهای خودرو استفاده میشود و به تبدیل گازهای خروجی موتور به مواد کم خطرتر مانند آب و دی اکسید کربن کمک میکند.
رودیوم در کاتالیزورهای خودرو، به صورت یک لایه نازک بر روی یک بستر فلزی مانند پلاتین قرار میگیرد. این لایه نازک رودیوم، به عنوان یک سطح فعال عمل میکند و واکنشهای شیمیایی لازم برای تبدیل آلایندههای خروجی موتور را تسهیل میکند.
رودیوم به دلیل خواص کاتالیزوری خود، یکی از مهمترین فلزات مورد استفاده در کاتالیزورهای خودرو است. این فلز به کاهش آلودگی هوا ناشی از احتراق سوخت در موتورهای خودرو کمک میکند و نقش مهمی در حفظ محیط زیست ایفا میکند. رودیوم یک فلز گرانبها است و استفاده از آن در کاتالیزورهای خودرو، هزینه تولید این کاتالیزورها را افزایش میدهد. به همین دلیل، در برخی از خودروها، از کاتالیزورهایی استفاده میشود که حاوی مقادیر کمتری رودیوم هستند یا از فلزات کاتالیزوری دیگری مانند پلاتین استفاده میکنند.
در جدول زیر میتوانید قیمت رودیوم موجود در کاتالیزور را در تاریخهای مختلف مشاهده نمایید: (قیمتها به دلار آمریکا میباشد.)
قیمت هر انس | قیمت هر گرم | قیمت هر کیلو | |
20 دسامبر 2023 | 4425 | 142.27 | 142267.05 |